İş Hukukunda Geçersiz fesih Nedir? İşe İade Davası Nasıl Ne Zaman Açılır?

Geçersiz fesih, işverenin işçiyi, iş kanununa ve sözleşme koşullarına uygun olmayan şekilde ve genelde haksız nedenlerle işten çıkarması durumudur. Türkiye’de İş Kanunu'nun 18. maddesi, belirli şartları taşıyan iş yerleri ve işçiler için iş güvencesi hükümleri getirir. Bu maddeye aykırı yapılan işten çıkarmalar "geçersiz fesih" olarak kabul edilir ve işçi, işe iade davası açma hakkına sahip olur.

Örneğin; işçinin sendikal faaliyetleri nedeniyle veya işveren tarafından ileri sürülen bir sebebin geçerli bir nedene dayanmaması halinde yapılan fesih, geçersiz fesih kapsamında değerlendirilir.

Bu tür bir fesih durumunda, işçi tarafından açılan işe iade davası sonucu, işçinin işe geri dönüp dönememesine bakılmaksızın, işveren işçiye 4 aya kadar ücret ve diğer hakları olan işe başlatmama tazminatını ödemek zorundadır. Eğer işçi işe geri dönerse, aradaki ücret ve hak kayıpları işveren tarafından karşılanır.

Hangi Durumda İşverenin Feshinde Geçerli Neden Sunmalı?

Bir iş sözleşmesinin feshinin geçerli olabilmesi için işveren bazı durumlarda işçiye haklı nedenler sunmak zorundadır. İşverenin haklı nedenler göstermesi gerektiği durumlar da şu şekildedir:

• İşyerinde çalışan işçi sayısının en az 30 olması,
• İşçinin en az 6 aylık kıdeminin bulunması,
• İş sözleşmesinin belirsiz süreli olması.

Bu unsurlar sağlanmıyorsa işveren işçiyi geçerli nedensiz de çıkarabilir. İşveren geçerli neden sunma zorunda olduğu durumlarda işçinin sözleşmesini feshedecekse ihbar süresini de göz önüne almalıdır.

Geçerli Fesih Nedenler Nelerdir?

İş akdinin işveren tarafından feshi yalnızca haklı nedenlerden dolayı olabilir. Bu haklı nedenlerden bazıları da şunlardır:

• İşçinin çalışma veriminin az olması,
• İşçinin beyan ettiği özellikleri taşımaması,
• İşçinin iş huzurunu bozması,
• Ekonomik kriz,
• İşçinin çalıştığı bölümün kaldırılması.

İşe İade Davaları

Haksız yere iş akdi feshedilen işçinin haklarından bir tanesi işe iade davası açmasıdır. İş sözleşmesinin feshinin geçersiz olduğunu düşünen işçilerin yapmaları gereken şey işe iade talebinde bulunabilmek için dava açmaktır.

İş Kanunu’nun 20. Maddesi gereğince bir işçinin mağduriyetinin önlenebilmesi için geçersiz Feshin işe iade söz konusudur.

Feshin Geçersizliği İşe İade Davası Örnek Yargı Kararları

ÖNGÖRÜLEN ŞEKLE RİAYET EDİLMEDEN YAPILMIŞ OLMASI NEDENİYLE İŞVEREN FESHİNİN GEÇERSİZ OLMASI. DERECE MAHKEMESİNCE İŞE İADE KARARI VERİLMESİNDE HATALI YÖN BULUNMADIĞI - İSTİNAF BAŞVURUSUNUN ESASTAN REDDİ.

İlk derece mahkemesince yapılan yargılama sonucunda; "-Feshin geçersizliğine -Davacının işe iadesine, davacının yasal sürede başvurusuna rağmen işe başlatılmaması halinde davacının kıdemine göre ödenmesi gereken tazminat miktarının takdiren 4 aylık ücret tutarı olarak belirlenmesine.

Davacının işe iadesi için süresi içerisinde başvurması halinde hak kazanılacak olan ve kararın kesinleşmesine kadar süre yönünden en çok 4 aylık ücret ve sosyal hakların davacıya ödenmesi gerektiğinin tespitine," karar verilmiştir.

Somut uyuşmazlıkta işverence düzenlenen işten ayrılış bildirgesinde belirsiz süreli iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep bildirilmeden feshi olarak bildirildiği, dosya kapsamında işverence yazılı bir fesih bildirimi yapılmadığı fesih sebebini açık ve kesin bir şekilde belirtilmediği sabit olup öngörülen şekle riayet edilmeden yapılmış olması nedeniyle işveren feshinin salt bu nedenle geçersiz olması nedeniyle ilk derece mahkemesince işe iade kararı verilmesinde hatalı yön bulunmadığından davalı vekilinin istinaf talebi yerinde görülmemiştir. (Feshin Geçersizliği İşe İade Davası)

TESPİT DAVASI - FESİH İHTARINDA PERFORMANS DÜŞÜKLÜĞÜNE DAYANILMASINA RAĞMEN DAVACININ DOSYA KAPSAMINDA SAVUNMASININ ALINMADIĞI. İŞVERENCE YAPILAN FESHİN GEÇERSİZ FESİH OLDUĞU SONUCUNA VARILMAKLA MAHKEMECE VERİLEN KARARDA HATALI YÖN BULUNMADIĞI

ÖZET: 4857 sayılı Yasanın 18., 19. maddeleri uyarınca iş güvencesi hükümlerine tabi işçinin iş sözleşmesi, işçinin davranışları ya da yetersizliği gerekçesiyle feshedilmeden önce yazılı fesih bildirimi yapılması ve hakkındaki iddialarla ilgili savunmasının alınması zorunludur. Dosya kapsamına göre davacının iş aktinin 31.07.2017 tarihli fesih bildiriminde fesih sebebi İş kanunu 19.maddeye aykırı olacak biçimde fesih sebebinin açık ve kesin bir şekilde belirtilmediği. 01.08.2017 tarihli fesih ihtarında ise performans düşüklüğüne dayanılmasına rağmen davacının dosya kapsamında savunmasının alınmadığı ve işverence yapılan feshin geçersiz fesih olduğu sonucuna varılmakla mahkemece verilen kararda hatalı yön bulunmadığından davalı vekilinin istinaf talebi yerinde görülmemiştir. ALACAK DAVASI - İŞ KANUNU HÜKÜMLERİ İLE FESİH BİLDİRİMİNDE FESHİN SEBEBİ AÇIK VE KESİN OLARAK BİLDİRİLMESİ GEREKTİĞİ. İDDİALARA KARŞI SAVUNMASI ALINMADAN BİR İŞÇİNİN İŞ SÖZLEŞMESİ O İŞÇİNİN DAVRANIŞI VEYA VERİMİ İLE İLGİLİ NEDENLERLE FESHEDİLEMEYECEĞİ. ÖZET: Mahkemece yapılan yargılama neticesinde işe iade ve yasal sonuçlarına hükmedilmiştir. Davacıya ve aynı davalılara ilişkin İzmir 15. İş Mahkemesinin ... Karar sayılı ilam Yargıtay 22. Hukuk Dairesinin .... Karar sayılı ilam ile onanmakla, kesinleşen hüküm kapsamı ile husumet ve sorumluluğa yönelik itirazlar yerinde değildir.

İş Kanunu hükümleri ile fesih bildiriminde feshin sebebi açık ve kesin olarak bildirilmesi gerektiği, yine saklı haller hariç hakkındaki iddialara karşı savunması alınmadan bir işçinin iş sözleşmesi o işçinin davranışı veya verimi ile ilgili nedenlerle feshedilemeyeceği belirtilmiştir. Tüm dosya kapsamı ile bu kurallara uyulmadığı anlaşılmakla, hükmün esastan reddine karar verilmiştir.

TESPİT DAVASI - FESİH İHTARINDA İSE PERFORMANS DÜŞÜKLÜĞÜNE DAYANILMASINA RAĞMEN DAVACININ DOSYA KAPSAMINDA SAVUNMASININ ALINMADIĞI. İŞVERENCE YAPILAN FESHİN GEÇERSİZ FESİH OLDUĞU SONUCUNA VARILMAKLA MAHKEMECE VERİLEN KARARDA HATALI YÖN BULUNMADIĞI.

ÖZET: 4857 sayılı Yasanın 18.,19. maddeleri uyarınca iş güvencesi hükümlerine tabi işçinin iş sözleşmesi, işçinin davranışları ya da yetersizliği gerekçesiyle feshedilmeden önce yazılı fesih bildirimi yapılması ve hakkındaki iddialarla ilgili savunmasının alınması zorunludur.

Dosya kapsamına göre davacının iş aktinin 31.07.2017 tarihli fesih bildiriminde fesih sebebi İş kanunu 19.maddeye aykırı olacak biçimde fesih sebebinin açık ve kesin bir şekilde belirtilmediği,01.08.2017 tarihli fesih ihtarında ise performans düşüklüğüne dayanılmasına rağmen davacının dosya kapsamında savunmasının alınmadığı ve işverence yapılan feshin geçersiz fesih olduğu sonucuna varılmakla mahkemece verilen kararda hatalı yön bulunmadığından davalı vekilinin istinaf talebi yerinde görülmemiştir.

Tüm dosya kapsamına göre ilk derece mahkemesinin vakıa ve hukuki değerlendirmesi bakımından usul ve yasaya aykırı bir durum bulunmadığından davalının istinaf talebinin esastan reddine karar verilmiştir.

TESPİT DAVASI - DAVALI İŞVERENİN FESİHTEN ÖNCE BAŞKA BİR YAPTIRIMA BAŞVURMADAN YAPMIŞ OLDUĞU FESHİN ÖLÇÜLÜLÜK İLKESİNE AYKIRI OLDUĞU. FESHİN BU SEBEPLE GEÇERSİZLİĞİ - FESHİN GEÇERSİZLİĞİNE KARAR VERİLMESİ YERİNDE İSE DE MAHKEME HÜKMÜNÜN GEREKÇESİNDE HATA EDİLDİĞİ - DÜZELTİLEREK HÜKMÜN ORTADAN KALDIRILMASI

ÖZET: Davalı iş yerinde ….tarihleri arasında çalıştığını, çalışmasının son … yılını mağaza sorumlusu olarak geçirdiğini, ….. tarihinde başka bir şubede satılmak üzere ilgili şubenin sorumlusuyla anlaşmak suretiyle kasadan ürün geçirilmesi, diğer şubenin fire oranının düşürülerek haksız surette prim alınmasının amaçlanması iddiası ile işten çıkarıldığını, Davacının herhangi bir usulsüz eyleminin olmadığını, diğer şube çalışanına tavuk sattığını ve bedelini aldığını, şube çalışanlarının mal alımına ilişkin herhangi bir maninin bulunmadığını, davacının maddi çıkar elde etmek amacıyla hareket etmediğini, malların bedelinin ödendiğini fesih işlemlerinin haksız ve geçersiz olduğunu belirterek işe iadesine ve feshin mali sonuçlarına karar verilmesini talep etmiştir.

Somut olayın bu oluş şekline göre feshin denetimi ile ilgili üzerinde durulması gerekli kavram "ölçülülük" kavramıdır. Bu kavram uyarınca uygulanacak tedbir amaca uygun ve gerekli olmalı, ortaya çıkan sonuç tedbirin uygulanmasına yol açan davranışla orantılı olmalıdır.

Bu bakımdan fesih yerine başka bir tedbire başvurulup vurulamayacağı da değerlendirilmelidir. Fesihle onu doğuran olay arasında bir değerlendirme yapılması gereklidir. Bu açıklamalara göre, davalı iş verenin fesihten önce başka bir yaptırıma başvurmadan yapmış olduğu feshin ölçülülük ilkesine aykırı olduğu, feshin bu sebeple geçersiz olduğu sonucuna varılmıştır.

Mahkemece feshin geçersizliğine karar verilmesi yerinde ise de, mahkeme hükmünün gerekçesinde hata edilmiş olduğu anlaşılmış, gerekçe yukarıdaki şekilde düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm vermek gerekmiştir.