İdare Hukuku Hakkında Genel Bilgi, Hukuk bilgisi altında ifade etmeden önce genel düzeyde baktığımızda bireylerin bir arada bütünlük içerisinde can, mal güvenliğini sağlayarak düzen içerisinde yaşamasını sağlayan devletin vatandaşlarına karşı birtakım sorumlulukları bulunmaktadır ve bu sorumlulukların yanında da ayrıca hakları da mevcuttur.

Devlet vatandaşlarının daha huzurlu ve güven içerisinde yaşamasını sağlamak amacı ile birtakım kamu faaliyetleri olarak adlandırdığımız faaliyetleri gerçekleştirir.

Sosyal anlamda bu şekilde gördüğümüz devlet, idare gibi kavramlar hukuk altında kamu hukuku alanında incelenen ve birey ile devlet arasındaki ilişkiyi ele alan birbirlerine olan sorumluluklarını ve birbirlerine karşı olan haklarını ifade eden hukuk dalıdır. İdare hukuku özellikle 19. Yüzyılda gelişmeye başlayan bir hukuk dalı olmakla beraber tam anlamı ile bir tanım içerisine oturtulamamış oldukça genç bir hukuk dalıdır. Doktrinlerde farklı farklı tanımlar ile karşılaşmamamızın sebebi de genç bir hukuk dalı olmasından dolayıdır. Tanımlara bakarsak şunları görebiliriz:

İdare Hukukunun Doktrindeki Tanımları

• İdarenin kuruluş ve düzenleyişini inceleyerek düzenleyen kamu hukuku dallarının toplamıdır.
• Amacı olan kamu yararını gerçekleştirmek için bünyesindeki bireylere karşı hak ve üstünlüğü fazla olan idarenin yapmış olduğu eylemlerin ve işlemler ile bünyesinde barındırdığı ve birtakım yasalar ile güvence altına aldığı özgürlükleri ve hakları arasındaki dengeyi sağla ak için bulunan kamu hukuk dalıdır.

İdare hukukunun konusu devlettir. Ve idare hukuk devlet ile – devlet teşkilatlanmıştır ve yollara ayrılmıştır-  birey arasındaki ilişkiyi inceleyen ve dava konusu olabilecek hususlarda hükümler koyarak her iki tarafında hak ve yükümlülüklerini korumaya çalışarak dengeyi sağlamaya çalışan idare hukukunda diğer hukuk dallarında olduğu gibi davalar mevcut olmaktadır.

Birey ile devlet arasında- daha doğrusu kamu kuruluşları arasında- hiç uyuşmazlık çıkmamakta mıdır? Elbette ki hayır… Birey ile kamu kuruluşları arasında çıkan uyuşmazlıklar da idari yargı altında incelenerek yargıya taşınmakta ve idari yargıçlar tarafından ilgili kanun hükümleri altında çözüme ulaştırılmaktadır. İdare hukukunda genel bilgi verdiğimize göre makalenin ana meselesi olan idari hukuk, idari davalara geçebiliriz. | İdare Hukuku

İdari Dava Nedir?

Yukarıda da izah ettiğimiz üzere davanın bir tarafında devlet tüzel kişiliğini barındıran kamu kuruluşları ile diğer tarafında devletin vatandaşı olan birey arasında çıkan uyuşmazlığın çözümü için açılmış olan davaya idari dava denmektedir. İdari dava özel hukuk alanındaki özel davalar gibi eşitler arasında var olan bir dava değildir. Bir yanda devlet tüzel kişiliği bulunurken diğer yanda birey bulunmaktadır.

İdari davalara baktığımızda bu davaları idareden daha çok idare tarafından haksızlığa uğradığını iddia eden birey açmaktadır. Bu nedenle kamu kurumları daha çok davalı taraf olarak idari davalarda yer almaktadır. | İdare Hukuku

İdari Dava Hangi Mahkemede Açılır?

Yargı yollarına baktığımızda karşımıza özellikle Türk Hukuk sistemi içerisinde birçok kanun yolu çıkmaktadır. Bu yargı yolları daha çok davadaki tarafların kişiliğine ve davanın türüne göre oluşturulmaktadır. İdari davalara aktığımızda taraflar devlet tüzel kişiliği altında yer alan kamu kuruluşları ile bireydir. Bu davalar daha idari yargı altında yer idare mahkemelerinde, vergi mahkemelerinde ve yüksek mahkeme olan Danıştay’da görülmektedir.

İdari Davalar Nerede Açılır?

İlgili kanunda yer alan ( bu kanun bizde İdari Yargılama Usul Kanunu, Danıştay kanunu, Vergi Usul Kanunu vb. ) hükme göre davanın açılacağı yer belirlenmektedir. Burada da o hüküm şu şekilde oluşturulur. İdari yargıda birtakım dava çeşitleri bulunmaktadır. Vergi davaları ve idari davalar olmak üzere davalar 2’ye ayrılsa da idari davalar da kendisi içerisinde tam yargı davaları, yürütmenin durdurulması davası ve iptal davaları olmak üzere 3’e ayrılmaktadır. Bu davalara göre ve davanın konusuna göre birey davayı yerleşim yerindeki Vergi Mahkemesinde ya da İdare Mahkemesinde ya da olayın yaşandığı yerdeki mahkemelerdeki gibi kanun hükmünde yazan yerdeki mahkemede açabilir. | İdare Hukuku

İdari Dava Çeşitleri

Yukarıda da izah ettiğimiz üzere idari yargıda davalar genel olarak önce vergi davaları ve idari davalar olmak üzere 2’ye ayrılmaktadır. Vergi kendi başına ayrı bir hukuk dalı olmakla beraber idari hukuk içerisinde yer alır. İdari Davaların diğer bölümünde ise tam yargı davaları, iptal davaları, yürütmenin durdurulması davası yer almaktadır. Bu davalara kısaca değindiğimizde şunları izah edebiliriz:

İdare Hukuku İptal Davaları

İdarenin yapabileceği 3 durum vardır. İdari işlem, idari eylem ve idari sözleşmeler. İdari işlem idare için oldukça önemli bir boyuttadır. İdari işlemin 5 ana unsuru bulunmaktadır. Bu unsurlar:

• Yetki
• Şekil
• Sebep
• Konu
• Maksat

İdarenin yapmış olduğu işlemlerden dolay menfaatlerine zarar gelen bireylerin idari işlemin bu yukarıda sayılan 5 unsurundan birinin ya da bazılarının hukuka aykırılık teşkil ettiğini iddia ederek iptali için açılmış olan davalara iptal davaları denmektedir.

İdari Yargılama Usulünün 2. Maddesinin 1. Fıkrasında iptal davaları şu şekilde tanımlanmaktadır: İdari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan iptal davaları,

Kanun koyucu diğer fıkralarda da tam yargı davası ile idari sözleşmelerden kaynaklı olan uyuşmazlıkların Çözümü için açılan davalardan bahsetmektedir. İptal davasında önemli olan husus menfaat kavramıdır. Menfaat kavramı bireyin doğrudan olmasa dahi kendisini olumsuz etkileyecek olmasını ifade etmektedir.

Tam Yargı Davaları

Tam yargı davaları özel hukuktaki tazminat davalarını teşkil etse de içeriği daha farklıdır. Kanun hükmünde şu şekilde tanımlanmaktadır:

İdari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları

Tam yargı davalarında idari işlem ve eylemlerden bahsetmekle beraber davayı açabilecek olan kişinin doğrudan hakkına zarar gelmesi ya da zarar gelebilecek olması gerekir. Menfaat kavramına göre daha açık ve doğrusallık taşımaktadır.

Menfaat de bireye doğrudan etki etmese bile iptal davası açabilirken tam yargı davası açabilmesi için bireyin hakkının zarar görmesinin muhtemel olması gerekir. Hakkı zarar görmeyecek olan muhtemel dahi olmayan bireyler menfaatim ihlal edildi diye tam yargı davası açamayacaklardır.

İdari yargıda en önemli olan 2 davayı da izah ettikten sonra davaların nasıl açılabileceğini, zamanaşımı sürelerinin hak düşürücü sürelerin neler olduğuna bakmakta fayda vardır.

İdari yargıda da diğer yargı yollarında olduğu gibi dava açılması için dilekçe yazılmalı ve dilekçe ile zamanında yetkili ve görevli olan mahkemeye başvuruda bulunulmalıdır. İdari yargıda süreler kanun hükmü altında düzenlenmekle beraber vergi davaları için 30 gün, idari davalar için de 60 günlük mühlet verilmiştir. Kanun hükmü şu şekildedir:

Dava Açma Süresi: Madde 7

Dava açma süresi, özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde Danıştay’da ve idare mahkemelerinde altmış ve vergi mahkemelerinde otuz gündür.

Bu süreler;

• İdari uyuşmazlıklarda; yazılı bildirimin yapıldığı,
• Vergi, resim ve harçlar ile benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezalarından doğan uyuşmazlıklarda: Tahakkuku tahsile bağlı olan vergilerde tahsilatın; tebliğ yapılan hallerde veya tebliğ yerine geçen işlemlerde tebliğin; tevkif yoluyla alınan vergilerde istihkak sahiplerine ödemenin; tescile bağlı vergilerde tescilin yapıldığı ve idarenin dava açması gereken konularda ise ilgili merci veya komisyon kararının idareye geldiği; Tarihi izleyen günden başlar.
• Adresleri belli olmayanlara özel kanunlarındaki hükümlere göre ilan yoluyla bildirim yapılan hallerde, özel kanununda aksine bir hüküm bulunmadıkça süre, son ilan tarihini izleyen günden itibaren on beş gün sonra işlemeye başlar.
• İlanı gereken düzenleyici işlemlerde dava süresi, ilan tarihini izleyen günden itibaren başlar. Ancak bu işlemlerin uygulanması üzerine ilgililer, düzenleyici işlem veya uygulanan işlem yahut her ikisi aleyhine birden dava açabilirler.
• Düzenleyici işlemin iptal edilmemiş olması bu düzenlemeye dayalı işlemin iptaline engel olmaz.
• Sadece idari davalar için değil genel bütün davalar için sorulan en çok da merak edilen hususlardan biri de avukat tutmanın zorunlu olup olmadığıdır.
• Türk hukuk sistemi içerisinde baktığımızda hangi dava olursa olsun kanun hükümlerinde sayılan birkaç istisna hariç- birey bir davada avukat ile çalışmak zorunda değildir.
• Davayı kendisi de takip edebilir, dilekçesini yazabilir. Fakat şunu da ifade etmek gerekir ki özellikle idare hukuku alanında davanın tarafı kamu tüzel kişisi bulunan ve bireye göre daha güçlü durumda olan kamu kurumlarıdır. Burada bireyin bir avukat ile hareket etmesi kendi lehine olacak durumdur.

Ankara avukat hususunda özellikle güçlü ve mesleki alanında başarılı olan avukatlar konusunda oldukça şanslı bir şehirdir. Bireyin hangi konu olursa olsun Ankara’da alanında başarılı bir avukat bulacağı muhtemel değil, kesindir.