Çek Miktarında Tahrifat – Senette Oynama ve Resmi Belgede Sahtecilik Suçu  ve Senet Nedir, Senet, her şeyden önce, “bir kimsenin yapmaya veya ödemeye borçlu olduğu şeyi göstermek için imzaladığı resmî kâğıt, belgit” olarak tanımlanmaktadır. Bu anlamda, kökeninin Roma hukukuna dayandığının da önemle altını çizmek gerekir.

Senet, bir “yazılı belge”dir. Üzerinde yazılı olan tarihte ödeneceğinin hüküm altına alındığı, ödenmediği takdirde Türk Borçlar Kanunu’ndaki “temerrüt” hükümlerinin söz konusu olacağı ve bir borcun varlığının imza altına alındığı belgedir.

Ancak, ayrı bir hassasiyetle belirtelim ki, “senet” oluşturmak herhangi bir hukuki şekil şartına bağlı tutulmadığından (yazılı olarak yapılması dışında), oluşturması çok kolay bir belgedir. Bu nedenle, hemen ifa edilmeyecek olan borçların, daha sonra ifa edileceğinin hukuken garanti altına alınmasını sağlamak maksadıyla düzenlenirler; ticari önemi bu denli büyük bir belgenin üzerinde çok kez sahtekarlıklar yapılabilmektedir.

Senet Resmi Belgede Sahtecilik Suçu

Senetler üzerinde, kötü niyetli kimselerin oynama yapması, “senette tahrifat” olarak adlandırılır. Bu durum, sadece özel hukuk anlamında değil; ceza hukuku anlamında da bir sorumluluk doğurur. Ceza hukuku açısından doğurduğu sonuç, kişinin “resmi belgede sahtecilik” suçu işlemiş olmasıdır. Bu da, Türk Ceza Kanunu’nun 204 ve 205. Maddelerinin konusunu oluşturmaktadır. Şöyle ki:

Madde 204.-  (1) Bir resmi belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir resmi belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren veya sahte resmi belgeyi kullanan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (2) Görevi gereği düzenlemeye yetkili olduğu resmi bir belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren, gerçeğe aykırı olarak belge düzenleyen veya sahte resmi belgeyi kullanan kamu görevlisi üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (3) Resmi belgenin, kanun hükmü gereği sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli olan belge niteliğinde olması halinde, verilecek ceza yarısı oranında artırılır.

Madde 205.-  (1) Gerçek bir resmi belgeyi bozan, yok eden veya gizleyen kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Suçun kamu görevlisi tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.

(Kambiyo senedi adı verilen senetler en yaygın senet türüdür. Türk hukuku, kambiyo senetlerini bir “resmi belge” saymaktadır. Bu nedenle, kambiyo senetlerinde yapılacak olan tahrifat, resmi belgede sahtecilik suçunun tüm unsurlarını barındırmaktadır.)

Senette Nasıl Değişiklik Yapılır?

Olağan koşullarda, özellikle resmi belge sayılan kambiyo senetleri adına konuşacak olursak, bu senetlerde değişiklik yapılması basit bir prosedüre dayanır. Şöyle ki, eğer taraflar kendi aralarında senedin değiştirilmesi konusunda anlaşırlarsa, önceki senet imha edilerek hukuk yaşamından kaldırılır; yerine yenisi yapılır. Keza, tarafların direkt olarak senedi yürürlükten kaldırmaları, yerine yenisini hiç yapmamaları da mümkündür. Ancak, burada altı çizilmesi gereken nokta, KARŞILIKLI  İRADE AÇIKLAMASININ bulunması kısmıdır. Taraflar aralarında anlaşırlarsa, senet üzerinde değişiklik yapılabilir; bunun dışında gerçekleşecek her tür değişiklik, “senette tahrifat” suçu oluşturur.

Eğer senette oynama yapılarak bir resmi belgede sahtecilik suçu oluşursa, bu suçun cezai takibatı Cumhuriyet Savcısının emri üzerine soruşturulur; gerekirse kovuşturma (yargıç karşısına çıkma) aşaması başlatılır. Yani, tarafların şikayetine gerek duyulmaz.

Senet Menfi Tespit Davası

Senette meydana getirilen oynamadan dolayı, gerçekte borçlu olmadığı bir edimin kendisine “borç” olarak dayatıldığı kişi, borçlu olmadığının tespit edilmesi maksadıyla menfi tespit davası açar.