Çocuğun Annenin Bekarlık Soyadı ile Değiştirilmesi Kararı. Soyadı Değişikliği Davasına İlişkin Bölge Adliye Mahkemesi Kararı

Asliye Hukuk Mahkemesi’nde görülen davada soyadı değişikliğine ilişkin mahkemeye sunulan istemde, evlilik birliği içinde dünyaya gelen çocuğun doğumla kazandığı aile soyadının, annenin bekarlık soyadı ile değiştirilmesi talep edilmiştir. Aile Hukuku kapsamına giren söz konusu ihtilaf ile ilgili olarak yerel mahkemenin vermiş olduğu karar, davalı vekili tarafından istinaf başvurusuyla Samsun Bölge Adliye Mahkemesi’ne taşınmıştır. Yüksek Mahkeme’nin vermiş olduğu karara ilişkin detaylar aşağıdaki gibidir.

Çocuğun Annenin Bekarlık Soyadı ile Değiştirilmesi Talebinde Davacı Vekilinin İddiaları

Davacı vekili yerel mahkemeye sunmuş olduğu dava dilekçesinde, müvekkilinin oğlunun nüfusa kayıtlı olan ismini belirtmiş, kendisine aile ve okul hayatında belirtilen şekilde hitap edildiği, davaya konu olan ismin babasının baskıları sonucu konulduğunu ifade etmiştir.

Müvekkilinin oğlunun babasının baskısı sonucu konulan isim, çocuğun davaya konu olmayan arkadaşları tarafından kısaltma şeklinde lakap takılarak alay konusu haline getirildiği, bu sebeple de müvekkilin çocuğunun psikolojik sorunlar yaşadığını, müvekkilinin eşiyle ayrıldıktan sonra çocukla ilgilenmediğin aktarmıştır.

Dilekçede ayrıca, müvekkilinin eski eşinin, yeniden evlilik yaparak diğer eşten olan çocuklarıyla ilgilendiğini, eski eşin 15 Temmuz darbe girişiminde FETÖ’ye bağlı dershanede öğretmen olarak çalıştığı için tamamen bağlantılarının koptuğunu, oğlunun örgüte üye olan bir kişinin soyadını taşımasını istemediğini belirterek çocuğun soyadının değiştirilmesini talep etmiştir.

Çocuğun Annenin Bekarlık Soyadı ile Değiştirilmesi Talebinde Davalı Vekilinin Savunması

Davalı vekilinin yerel mahkemeye sunduğu savunma dilekçesinde, isim değiştirilmesine onay verdiklerini, soyadı değişikliği ile ilgili Samsun 3. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin vermiş olduğu kararın Yargıtay 18. Hukuk Dairesi tarafından belirlenen sayılı kararı ile bozulduğunu belirterek, bu durumu mahkemenin takdirine bıraktıklarını beyan etmiştir.

Yerel Mahkemenin Soyadı Kararı

Samsun 4. Asliye Hukuk Mahkemesi, dava dosyasını inceleyerek, davacının haklı sebebe dayandığı kanıtlanmasıyla davanın kabulüne karar vermiştir.

Bu karar davalı vekili tarafından istinaf başvurusu ile yeniden görüşülmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesi’ne taşınmıştır.

İstinaf Sebepleri

Davalı vekili yetkili mahkemeye sunduğu istinaf dilekçesinde, Anayasa Mahkemesi’nde ve TMK’nın 321. maddesinin 1. fıkrasında bulunan “evli değilse ananın” ibaresinin, Soyadı Kanunu’nun 4. maddesinde yer alan “evliliğin feshi ve boşanma durumunda çocuk anasına tevdi edilmiş olsa bile babasının seçtiği veya seçeceği adı alır.” ibarelerinin iptaline karar verildiği öne sürülmüştür.

Bununla birlikte halihazırda Yargıtay 18. Hukuk Dairesi’nin esas kararında, evliliğin sonlandırılmış durumda olsa bile çocuğun soyadının taşıyacağı bildirilerek mahkeme kararının soyadı değişikliğine yönelik karar açısından bozulması talep edilmiştir.

Çocuğun Aile Soyadının Soyadı ile Değiştirilmesi Talebinde Hukuki Sebep

Söz konusu uyuşmazlığın, evlilik birliği içinde doğan ancak daha sonra boşanmanın gerçekleşmesi ile velayeti annesine bırakılan, fakat velayeti annesinde olmasına rağmen babasının soyadını taşıyan küçüğün soyadının değiştirilerek annesinin mevcut durumda sahip olduğu soyadın verilmesinin mümkün olup olmadığı konusunda gündeme geldiği görülmektedir.

Bununla birlikte evlilik birliği içinde dünyaya gelen çocuğun, doğumla kazandığı aile soyadının, anneni bekarlık soyadı ile değiştirilmesi talep edilmiştir. Söz konusu dava da küçüğün velayetini elinde bulunduran anne tarafından açılmıştır.

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun “Düzeltme” başlıklı 39. maddesi gereğince, herhangi bir mahkeme kararı olmadığı süre boyunca, kişisel durum sicilinin hiçbir kaydından düzenleme yapılamayacağı, 5549 Sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun “Kayıt Düzeltilmesi” başlıklı 35. maddesinde de kesinleşmiş mahkeme kararı olmadıkça nüfus kütüklerinin hiçbirinin kaydının düzeltilemeyeceği açık bir şekilde belirtilmiştir.

Çocuğun hangi soyadını alacağının TMK’nın 321. maddesinde, 5490 Sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’nda düzenlendiği belirtilmiştir. Buna göre “çocuk, ana ve baba evli ise ailenin, evli değilse ananın soyadını taşır, ana önceki evliliğinden dolayı çifte soyadı taşıyor ise, çocuk ananın bekarlık soyadını taşır.”  denmiştir.

Bu maddede geçen “evli değilse ananın” ibaresi, Anayasa Mahkemesi’nin 2009 tarihli kararıyla, Anayasa’ya aykırı bulunarak iptal edilmiş, karar Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Bu maddede yer alan düzenlemenin emredici nitelikte olması sebebiyle taraflarca aksine karar verilemeyeceği, dolayısıyla bu kararın uygulamasının zorunlu olduğu belirtilmiştir.

Türk Medeni Kanunu’nun Aile Hukuku’na ilişkin usul hükümleri Hukuk Usulü Mahkemeleri Kanunu’na göre uygulanacağı için, istinaf kanun yoluna başvurulan soyadı değişikliği talebinin, ergin kişinin haklı sebebe dayanarak soyadı değişikliği ile ilgili değil, evlilik birliği içinde doğan çocuğun, doğumla kazandığı aile soyadının değiştirilmesi talebine ilişkin olduğu vurgulanmıştır.

Dolayısıyla bu konu hakkındaki hükme Aile Mahkemesi tarafından varılması gerekliliği gündeme gelmiştir. Bu gerekçeler doğrultusunda ilk derece mahkemesinin  vermiş olduğu kararın bozulmasına hükmedilmiştir.