İpoteğin nakite çevrilmesiyla takip diğer bir deyiş ile ipotekli icra takibidir. İpotek, olan ya da ilerde meydana gelmesi beklenen alacakları teminat altına almaktadır. Bir taşınmaz rehini çeşidi olan ipotek, paraya çevrilebilir ve takip bu şekilde yapılabilir.

İpoteğin paraya çevrilmesi yoluyla takip ilamsız olarak yapılır. Alacaklı olan kişinin yetkili icra dairesine yapacağı yazılı ya da sözlü takip talepleri aracılığı ile bu işlemler başlatılmaktadır.

Borçlu olan kişi taşınmaz malikinin aynı kişi olması bu noktada önemsizdir. Bundan dolayı da takip talepleri borçlu ve taşınmaz maliki aynı kişi olması durumlarında borçluya ve malike yönetilmektedir. Çeşitli durumlarda yalnızca üçüncü kişiye takip yapılması gerekebilir.

İpoteğin Paraya Çevrilmesi Ne Kadar Sürer?

İpoteğin para çevrilmesi süresi kapsamında yapılan ihtarnameye karşı 7 gün içinde itiraz edilmelidir. Bu noktada:

• İpotek sözleşmesinin tarafları ya da ipotekli taşınmazı daha sonra satın alan kişiler ya da mirasçıları, tapu sicil müdürlüğüne yurt içinde tebligat adresi bildirmelidir. Bildirilmediği durumlarda tescil talebi, tapu sicil müdürlüğü tarafından reddedilmektedir.
• Adresin değiştirilmesi kapsamında da tapu sicil müdürlüğüne durumun bildirilmesi gerekmektedir. Aksi halde dava reddedilecektir.
• Alacaklının ilamsız icra yolu seçmesi halinde borçlu taraf 7 gün içinde ödeme emrine itiraz edebilir. Fakat itiraz edilmezse ve 30 gün içinde borç ödenmez ise bu noktada ipotekli taşınmazın satış talebi yapılabilir.
• Bu dava için yetkili olan mahkeme ise taşınmazın bulunduğu bölgedeki icra daireleri olmaktadır.

İpoteğin Paraya Çevrilmesi Yoluyla İlamsız Takip İtiraz Takibi Durdurur Mu?

İpoteğin paraya çevrilmesi ilamsız takip alacaklının tercih edebileceği yollardan biridir. Bu durumda, takip talebine ipotek belgesi ve sözleşme ilave edilebilir.

Borçlu olan taraf ise 7 gün içerisinde bu ödeme emrine itiraz etmelidir. Fakat rehin hakkı bu noktada itirazın konusu olmamaktadır. Borçlu olan kişinin belirtilen süre zarfında itiraz etmediği durumlarda ya da bir ay içerisinde borcunu ödemediği durumlarda itirazın iptalinin yanı sıra itirazın ortadan kalkması ve alacaklı olan kişi tarafından ipotekli taşınmazın satışı talep edilebilir.

İpoteğin Paraya Çevrilmesi Yoluyla Takip, İpotekli alacaklı, borçlu(ları) hakkında ya ipoteğin paraya çevrilmesi yolu ile ilâmsız takipte bulunur (ipoteğin ilâmsız takip yolu ile paraya çevrilmesini ister) ya da ipoteğin paraya çevrilmesi yolu ile ilâmlı takipte bulunur (ipoteğin ilamlı takip yolu ile paraya çevrilmesini ister).

Her iki takip de, alacaklının İİK. mad. 148’e uygun takip talebi ile başlar. İpoteğin Paraya Çevrilmesi Yoluyla Takip,  Alacağı ipotekle (İİK. mad. 23/I) güvence altına alınmış olan alacaklı, ipotek akit tablosunun «kayıtsız şartsız bir para borcu ikrarını» içermemesi halinde, -İİK. mad. 150’deki özel durum dışında- «ipoteğin ilâmsız takip yolu ile paraya çevrilmesi» isteminde bulunabilir.

Bilindiği gibi, ipotek; «doğmuş bir alacak» için kurulabileceği gibi, «ileride doğacak veya doğması ihtimali olan bir alacak» için de örneğin; işleyecek bir câri hesap veya kredi sözleşmesinin teminatı olarak- kurulabilir (MK. mad. 881/I). Birinci haldeki ipoteğe; «ana para ipoteği» (=«kesin ipotek»=«sabit ipotek»), ikinci haldeki ipoteğe de; «üst sınır ipoteği» (=azami miktar ipoteği»=maksimal ipotek») denilir.

İkinci halde, genellikle ipotek akit tablosu, «kayıtsız şartsız bir para borcu ikrarını» içermez. Alacaklının bu durumda izleyeceği yol, «ipoteğin ilâmsız takip yolu ile paraya çevrilmesi»dir.

Alacağı ipotekle (İİK. mad. 23/1) güvence altına alınmış olan alacaklı, şu üç durumda «ipoteğin ilâmlı takip yolu ile paraya çevrilmesi» isteminde bulunabilir: «Alacak» veya «ipotek hakkı» veya «her ikisi» bir ilâm ya da ilâm niteliğindeki (İİK. mad. 38) bir belgede tesbit edilmişse (İİK. mad. 150/h), «İpotek akit tablosu» kayıtsız şartsız bir para borcu ikrarını içeriyorsa (İİK. mad. 149),

İpotek akit tablosu «kayıtsız şartsız bir para borcu ikrarı»nı içermese dahi, «borçlu câri hesap veya kısa, orta, uzun vâdeli kredi şeklinde işleyen ‘nakdî veya ‘gayrinakdî bir kredi’yi kullandıran taraf, borçluya (krediyi kullanan tarafa), ‘câri hesabın kesilmesine’, ‘kısa, orta, uzun vâdeli kredi hesabının muaccel kılınması’na ilişkin hesap özeti’nin veya ‘gayri nakdî kredinin ödenmesi olması’ nedeniyle tazmin talebi’nin noter marifetiyle gönderildiğine dair, noterden tasdikli bir sureti icra müdürüne ibraz ederse (İİK. mad. 150ı)

İpoteğin Paraya Çevrilmesi Yoluyla Takip, şu hususu da belirtelim ki, İcra ve İflâs Kanununun uygulanmasında, ipotek teriminin sadece «ipotek»leri değil, ayni zamanda, «ipotekli borç senetleri»ni, «irat senetleri»ni, «gemi ipotekleri»ni, «eski hukuk hükümlerine göre kurulmuş taşınmaz rehinleri»ni, «taşınmaz yükümlülükleri»ni, «bazı taşınmazlar üzerindeki hususi imtiyazlar»ı ve «taşınmaz teferruatı üzerine rehin işlemleri»ni de kapsadığı (İİK. mad. 23/I) unutulmamalıdır.

Kişisel malların gelirleri (örneğin kira, faiz gelirleri vb.) Eşler, mal rejimi sözleşmesiyle kişisel malların gelirlerinin edinilmiş mallara dahil olmayacağını da kararlaştırabilirler. Edinilmiş malların yerine geçen değerler

NOT:  Avukat Talih Uyar’ın Makalesinden alınmıştır.

İpoteğin Paraya Çevrilmesi Yoluyla Takip Nasıl Yapılır?

Rehin,maddi hukuk bakımından birtakım özellikleri olan ayni bir teminattır.Bu özelliklerine uygun olarak,rehinli alacağın talep edilmesi de bir takım özellikler gösterecektir.

Bu özellikler maddi hukuktan kaynaklandığı gibi,maddi hukuka uygun olarak takip hukukundan da kaynaklanmaktadır.

Önce Rehne Başvuru Zorunluluğu

Rehinli alacaklar için takip hukuku bakımından, rehnin paraya çevrilmesi yoluna başvurma zorunluluğu şeklinde bir kural söz konusudur.Yani,alacağı rehinle temin edilmiş bir alacaklı,alacağını takip yaparak elde etmek isterse,kural olarak önce rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takip yapmalıdır.

Bu yola başvurulmadan,ilamlı veya ilamsız icra yoluna yada borçlu iflasa tabii kimselerden ise,iflas yoluna başvurulamaz;aksi halde icra müdürü alacaklının bu yöndeki talebini reddetmelidir.Rehne rağmen diğer takip yollarına başvurulması durumunda,süresiz şikayet konusu olur.

Ancak bu zorunluluk,bir alacağın rehinle güvence altına alınan kısmı içindir;rehin dışında kalan alacak kesimi için icra yada iflas takibi yapılabilir.

Ayrıca,bir alacak hem rehin hem kefaletle teminat altına alınmış ve rehin kefilin  kefalet borcunu da kapsayacak şekilde kurulmamışsa,önce rehne başvuru zorunluluğu kefil için uygulanmaz.Şüphesiz burada söz konusu olan müteselsil kefildir.

Rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapıldığında,rehinli mal satılır ve bedeli rehinli alacaklıya ödenir.Satış bedeli alacağı karşılamaya yetmezse,rehinli alacaklı,rehinle karşılanamayan kısım için haciz ve iflas yoluyla takip yapılabilir.

Rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapma zorunluluğunun temel üç istisnası bulunmaktadır:

• Sermeye Piyasası Kanunu’nda tanımlanan konut finansmanından kaynaklanan rehinle temin edilmiş alacaklar ile Toplu Konu İdaresi Başkanlığının rehinle temin edilmiş alacaklarının takibinde,rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapmadan haciz yoluyla takip yapılabilir.
• Alacağı kambiyo senedine bağlı alacaklı,alacak rehinle temin edilmiş olsa dahi,rehnin paraya çevrilmesi yoluna başvurmadan,doğrudan kambiyo senetlerine mahsus haciz veya iflas yoluna başvurabilir.
• Ayrıca,ipotekle temin edilmiş olan faiz ve yıllık taksit alacakları için de,rehin alacaklısı,rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapmadan,haciz yada iflas yoluyla takip yapabilir.
• Gemi üzerinde akdi veya kanuni rehin hakkı olan alacaklı,önce rehnin paraya çevrilmesi yoluna başvurmadan iflas yoluyla takip yapabilir.

Rehnin Paraya Çevrilmesi Yoluyla Takip

Rehnin paraya çevrilmesi yoluna başvurabilmek için,öncelikle bir rehin söz konusu olmalıdır.İcra ve İflas Kanunu’nun uygulanması bakımından rehin kavramından ne anlaşılması gerektiği,taşınırlar ve taşınmazlar için 23.maddede ayrı ayrı açıklanmıştır.

Borç muaccel olduğunda ödenmezse,rehin sahibi alacaklı,rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takibe başvurarak,rehnin satılmasını ve bedelinden alacağının ödenmesini isteyebilir;ancak,ödenmeyen alacak yerine rehinli malın aynen kendisine verilmesini isteyemez,bu yönde yapılan anlaşmalar da geçersizdir.

Taşınır ve taşınmaz rehnin paraya çevrilmesi,farklı özellikler göstermektedir. Bunun yanında taşınır ve taşınmaz rehnin paraya çevrilmesi de kendi içinde,ilamlı ve ilamsız takip olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Rehnin paraya çevrilmesi yoluyla ilamlı ve ilamsız takip,daha önce açıklanan ilamlı ve ilamsız takip yoluna paralel düzenlenmiştir.

Rehnin paraya çevrilmesi prosedürü içinde haciz aşaması yoktur.Çünkü,haczin amacı paraya çevrilecek mal yada haklarına el koymaktır;oysa,rehinde paraya çevrilecek mal yada hak,takipten önce zaten güvence altına alınmıştır.

Dolayısıyla örneğin,rehnin paraya çevrilmesi yoluyla ilamsız takipte,takibin temel aşamaları olan takip talebi,ödeme emri,takibin kesinleşmesi, haciz,paraya çevirme ve paraların paylaştırılması şeklindeki altı aşamadan haciz aşaması burada söz konusu olmayacak, takip kesinleştikten sonra doğrudan paraya çevirme aşamasına geçilecektir. Çünkü satışı yapılacak rehinli mal bellidir ve rehin suretiyle güvence altına alınmıştır. (İpoteğin Paraya Çevrilmesi Yoluyla Takip)

Makalemizde İpoteğin Paraya Çevrilmesi Yoluyla Takip konusu yer almıştır. Diğer bilgilendirici makaleler için Ankara Avukat ve Gayrimenkul Hukuku Avukatı sayfalarını ziyaret edebilirsiniz.