Senet Nasıl Tahsil Edilir İcraya Verilir? Ticari hayat içerisinde alacaklı ve borçlu arasında senet düzenlenmesi mümkündür. Senetleri adi senet niteliği taşıyabilecekleri gibi, kambiyo senetleri de olabilir.
Kambiyo sentleri çek, poliçe ve bono olmak üzere 3 tanedir. Adi senetlerin tahsil edilmesinde genel haciz yolu ile takibe başvurulacaktır. Ancak söz konusu senet bir kambiyo senedi ise, kambiyo senetlerine özgü haciz yolu takibi yapılacaktır.
SenedinÖdenmemesi Üzerine Yapılabilecekler
Bir senedin düzenlenme sebebi, senette yer alan borcun ödeneceğinin garanti edilmesidir. Ancak günlük hayatın akışında birçok senedin hiç ödenmediği ya da zamanında ödenmediği görülmektedir.
Böyle durumlarda başvurulabilecek yöntemler bulunmaktadır. Bu yöntemler senedin niteliğine göre değişiklik göstermektedir. Senedin ödenmemesi üzerine başvurulabilecek yöntemler şu şekilde sıralanabilir:
- Genelhaciz yoluna başvurarak senedin takibini yapmak
- Kambiyosenetlerine özgü iflas yoluna başvurmak
- Kambiyosenetlerine özgü haciz yoluna başvurmak
ÖdenmeyenSenedin İcraya Verilmesi
Bir senedinödenmemesi üzerine icraya verilmesi mümkündür. Ancak bu işlemler yapılırkenaşamalara uyulmalı ve tüm usul işlemleri yerine getirilmelidir. Ödenmeyensenedin icraya verilmesinde takip edilecek işlemler şu şekilde sıralanabilir:
- Takiptalebinde bulunmak
- Ödemeemrinin düzenlenmesi
- Takibinkesinleşmesi
- Hacizişlemlerine başlanması
- Satışyapılması
- Ödemeve paraların paylaştırılması
Senedinİcraya Verilmesi Üzerine İtirazlar
Senedin icrayaverilmesi ve takibin başlatılması, senedin mutlaka tahsil edileceğinigarantilemez. Bunun sebebi, senedin borçlusunun bazı itirazları öne sürebilmehakkından kaynaklıdır. Eğer ki gerekli süre içerisinde usulüne uygun birşekilde itiraz yapılırsa, senedin ödenmemesi ya da icra takibinin durdurulmasıgibi sonuçlar çıkabilmektedir. Senedin icraya verilmesi üzerine borçlununyapabileceği bir çok itiraz bulunmaktadır. Bu itirazlar genel olarak şuşekildedir:
- Borcunkendisine ait olmadığı
- Borcunkısmen ödendiği
- Borcuntamamen ödendiği
- İmzanınkendisine ait olmadığı
Bu itirazlarınhepsinin yapılması mümkündür. İtirazlar usulüne uygun şekilde yapılırsa icratakip işlemi duracaktır.
SenedeYapılan İtirazlarda Uygulanacak Usul
Senede dair yapılacak itirazları genel olarak borca itiraz ve imzaya itiraz olarak ikiye ayırmak mümkündür. Bu itirazların süresi içinde yapılması gerekir. İtiraz edilen resmi belge ödeme emridir. Ödeme emrine itiraz edilmesi takibin kesinleşmesini durduracaktır.
Ödeme emrine itiraz edebilmek için 5 günlük süre vardır. 5 günlük süre, ödeme emrinin borçluya tebliğinden itibaren başlayacaktır. İtiraz yapılırken mutlaka dilekçeyle başvuru gerekmektedir.
Eğer ki borcu süresi içinde ve usulüne uyarak itiraz da bulunmazsa ödeme emri kesinleşecektir. Eğer ki borçlu 5 günlük süre içerisinde itiraz ederse, 5 gün daha ödeme için zaman tanınacaktır.
Senet İcraTakibinde Görevli Mahkeme
Senetlerinödenmemesi üzerine icra takibinde bulunmak mümkündür. Ancak icra takibininyapılabilmesi için görevli mahkemenin belirlenmesi gereklidir. Senetleri takipetmek için düzenlenmiş hukuk İcra ve İflas Hukukudur. Bu hukuk dalınındüzenlemesine göre, senetlere dayalı icra takiplerinde görevli mahkemeler deİcra Mahkemeleri olacaktır. Ancak başlangıç işlemleri için görevli yerler icradaireleri olarak belirlenmiştir.
Senet İcraTakibinde Yetkili Mahkeme
Ödenmeyen senetlerin icra takibinde yetkili makamın belirlenmesi de önemlidir. Yetkili makamların belirlenmesinde İcra İflas Kanunu esas alınacaktır. Yetki kuralları bazen tek bir yetkiye işaret ederken bazen birden fazla yer bulunması mümkündür.
Eğer tek bir yetki varsa burada kesin yetkiden söz edilir. Başka yerlere başvuru yapılması durumunda yetkisizlik kararı verilecektir. Ancak birden fazla yetkili makam öngörülmüşse, bu makamlardan birine başvurulması yeterli olacaktır.
Senetlerin icra takibinde özel yetki kuralları saklıdır. Ancak genel olarak alacağın senede bağlandığı durumlarda, sözleşmenin ifa yerinin bulunduğu icra dairesi işlemleri yapmaya yetkilidir.
VadesiGeçmiş Senetlerde Faiz Uygulanır Mı?
Bir senedin vadesinin geçmiş olması, alacaklı ve borçlu tarafından belirlenen günde ödemenin yapılmamasında söz konusu olmaktadır.
Bu durumda senette belirtilen vade geçer ancak hala senedin borçlusu ödeme yapmamıştır. Burada Borçlar Hukukuna benzer bir durum vardır. Tek fark, alacaklı ve borçlu arasındaki işlemlerin sözleşmelerde değil senetlerle kurulmuş olmasıdır.
Borçlar Hukukunda öngörülmüş faizlerden biri olan temerrüt faizinin burada da uygulanması mümkündür. Temerrüt, borçlunun borcunu ödememe konusunda direnmesidir. Bazen alacaklının da temerrüdü öngörülmektedir. Borçlunun borcunu ödemesi yolunda engeller gerçekleştiren alacaklı için de alacaklının temerrüdü hükümleri uygulanacaktır.
VadesiGeçmiş Senetlerde Hangi Faizler Uygulanır?
Vadesi geçmişsenetlerde uygulanacak faizleri iki başlıkta toparlamak mümkündür:
- Anapara faizi
- Temerrütfaizi
Temerrüt faizi, Borçlar Hukukundan doğan ve ödeme yapılmamasından doğan tüm işlemlerde gündeme gelen bir faiz türüdür. Ancak ana para faizi belirli durumlar için öngörülmüştür. Bu durumlardan biri de vadesi geçmiş senetlerdir. Her senede ana para faizi konulması mümkün değildir.
Bu faizin, faiz şartı olarak koyulması için belli şartları taşıması gerekir. Aksi takdirde faiz şartı yazılmamış sayılacaktır. Poliçe ve bonoda vadeler 4 adettir. Bu vadelerden görüldüğünde ve görüldüğünden belli bir süre sonra ödenecek vadelerde faiz şartı koyulması mümkündür.
Bunun sebebi arada geçen sürenin tahmin edilemeyecek olmasındandır. Ancak diğer vade tiplerinde senedin ne zaman ödeneceği bellidir. Bu yüzden istenen faizin hesaplanarak senet bedeli üzerine eklenmesi gerekir.
SenedinÖdenmemesinde Cezai Sorumluluk
Senedi ödemeyen kişinin herhangi bir cezai sorumluluğun doğup doğmadığı sorusunun cevabı için, İcra İflas Kanununa bakmak gerekir.
Kişi üzerinde cezai sorumluluk doğması için sadece senedi ödememiş olması değil, aynı zamanda mal beyanında da bulunulmamış olması gerekmektedir.
Bu şekilde borçlunun tazyik hapsine hükmedilmesi kanunda öngörülmüştür. Seneden yapılacak itirazlar 5 gün içinde gerçekleşmeli ve itiraz edilen günün üzerine 5 gün daha ek olarak borcun ödenmesi imkanına girişilmelidir. Aksi takdirde cezai sorumluluklar doğması mümkündür.