Arabuluculuk, günümüzde birçok hukuki uyuşmazlığın çözümünde etkili bir yol olarak karşımıza çıkar. Bu sistem, tarafların mahkeme dışı bir ortamda, tarafsız bir arabulucu eşliğinde anlaşmazlıklarını çözmelerine olanak tanır.

Arabuluculuk, ihtiyari ve zorunlu olmak üzere iki temel alt başlık altında incelenir. İhtiyari arabuluculuk, tarafların kendi istekleriyle seçtikleri bir yöntemken, zorunlu arabuluculuk, bazı hukuki uyuşmazlıkların çözümü için önceden belirlenmiş bir dava şartı olarak belirir.

Bu sistem sayesinde, taraflar dava yoluna gitmeden önce uyuşmazlıklarını daha hızlı ve daha az maliyetli bir şekilde çözme şansı bulurlar.

Hangi Uyuşmazlıklar İçin Arabulucuya Başvurulur?

Arabulucuya başvurulabilecek uyuşmazlıklar, genellikle özel hukuk alanına giren ve tarafların serbest tasarruf yetkileri dahilinde olduğu konuları kapsar. Bu, kamu düzeni ile çatışmayan ve tarafların üzerinde anlaşmaya varabilecekleri meseleleri ifade eder. Bu tür uyuşmazlıklar arasında;

Ticaret Hukuku ve Sigorta Hukuku Kapsamındaki Uyuşmazlıklar: Ticari işlemler, ortaklıklar, sigorta anlaşmazlıkları gibi konular.

Maddi ve Manevi Tazminat Talepleri: Kazalar, haksız fiiller sonucu ortaya çıkan zararlar ve bunların tazminatı ile ilgili uyuşmazlıklar.

Miras Hukuku: Miras bırakanın vasiyeti, mirasın paylaşımı gibi konular.

Boşanma Sonucu Mal Paylaşımı: Boşanma işlemi sonrası tarafların mal varlıklarının paylaşımı.

Gayrimenkul ve İnşaat Hukuku: Taşınmazlar üzerindeki hak iddiaları, inşaat sözleşmeleri ve anlaşmazlıkları.

Tüketici Hukuku: Tüketicinin korunması ile ilgili uyuşmazlıklar, satın alınan ürün veya hizmetlerle ilgili sorunlar.

İş Hukuku: İşçi ve işveren arasındaki anlaşmazlıklar, iş sözleşmeleri, tazminat hakları gibi konular.

Arabuluculuk Faaliyetine Elverişli Olmayan Konular Nelerdir?

Her ne kadar arabuluculuk pek çok uyuşmazlık için etkili bir çözüm yolu olsa da, tüm konularda uygulanabilir değildir. Arabuluculuk, tarafların serbestçe tasarruf edemeyecekleri, genellikle kamu düzenini ilgilendiren konularda kullanılamaz. Bu kapsamda arabuluculuğa elverişli olmayan bazı örnekler şunlardır:

Nüfus Kaydının Düzeltilmesi veya Değiştirilmesi: Kişisel durumların resmi kayıtlara işlenmesi gibi kamu düzeni ile doğrudan ilgili konular.

Ceza Davaları: Suç teşkil eden eylemler ve bunların yargılanması.

Boşanma Davaları: Boşanma işlemi kendisi, arabuluculuk ile çözümlenemez ancak sonucuna bağlı meseleler ele alınabilir.

Velayet ve Vesayet: Çocukların velayeti veya yetişkinlerin vesayeti gibi aile hukukunu ilgilendiren konular.

İptal Davaları ve İdari Yargı İşlemleri: Devletin idari kararlarına karşı açılan davalar.

Vergi Hukuku: Vergi ile ilgili uyuşmazlıklar, devletin alacakları gibi konular.

İş Kazalarının Tespiti ve Hizmet Tespiti: İş kazaları ve çalışma koşullarının tespiti ile ilgili konular.

Aile İçi Şiddet İddiaları: Aile içi şiddet vakaları ve bunların çözümü.

Arabuluculuk, doğru koşullar altında, taraflar için zaman ve maliyet açısından avantajlı bir çözüm yöntemi sunar. Ancak, arabuluculuğun uygulanabilirliği, uyuşmazlığın niteliğine ve kamu düzeninin gerekliliklerine bağlıdır. Tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri, özel hukuka ait konularda arabuluculuğun kullanılması mümkündür, ancak kamu düzenini ilgilendiren veya tarafların serbest tasarruf yetkilerinin olmadığı konularda arabuluculuk yolu tercih edilemez.

İş Kazasında Arabulucu Olması Zorunlu mu?

Meslek hastalığı ve kazalarından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat talebi davaları ile birlikte bu durumlara bağlı olarak açılan iş göremezlik tespiti, itiraz ve rücu davaları için, dava öncesinde arabuluculuk başvurusunda bulunma zorunluluğu bulunmuyor.

Arabuluculuk Görüşmesi Nedir? Kimler Katılabilir?

Arabuluculuk toplantısı, tarafların arabulucu önünde ilk kez bir araya geldikleri ilk görüşmedir. Bu görüşmede arabulucu taraflardan detaylıca bilgi alır ve aldığı bilgiler neticesinde arabuluculuğu kısa süre içerisinde olumlu bir şekilde sonlandırmaya çalışır.

Arabuluculuk görüşmesine anlaşmazlığın tarafları, avukatları veya kanunen seçtikleri temsilcileri ve tarafların rızası dahilinde uyuşmazlığın çözümüne katkıda bulunabilecek uzman kişiler katılabilirler.

Arabuluculuk Başvurusu Nereye Yapılmalıdır?

Arabuluculuk başvuru süreci, arabuluculuk bürolarına edilen müracaat sonrası başlar, bazı küçük şehirlerde arabuluculuk merkezleri olmamasından dolayı Yazı İşleri Müdürlükleri, başvuru noktasıdır.

Arabulucu başvurusu için taraflardan herhangi bir arabulucu ücreti talep edilmezken, başvuru sonrası arabuluculuk süreci içerisindeki ücretler taraflara bildirilir