Boşanma sürecinde, eşlerin evlilik süresince biriktirdikleri mal varlıklarının adil bir şekilde paylaşılması büyük önem taşır. Bu kapsamda, Türk Hukuku’nda katkı payı alacağı ve katılma alacağı gibi kavramlar yer alır.

Bu alacak türleri, eşlerin mal varlıklarına yaptıkları katkıların hesaplanması ve adil bir şekilde tazmin edilmesi amacıyla düzenlenmiştir. İşte bu konulara dair detaylı açıklamalar:

1. Katkı Payı Alacağı Davası Ne Zaman Açılır?

Katkı payı alacağı davası, boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 10 yıllık zamanaşımı süresi içinde açılabilir. Bu süre zarfında, eşler arasında mal paylaşımı konusunda bir anlaşmaya varılamaması durumunda, katkı payı alacağı talebiyle dava açılabilir.

2. Katkı Payı Alacağı ile Katılma Alacağı Farkı Nedir?

Katkı payı alacağı, mal ayrılığı rejimine tabi olan eşlerin, birbirlerinin malvarlıklarına yaptıkları katkılar sonucu oluşan alacak hakkıdır. Katılma alacağı ise, edinilmiş mallara katılma rejiminde düzenlenen, eşlerin edinilmiş mallar üzerindeki yarı payını alma hakkına dayanır.

3. Katkı Payı Davası Nedir?

Katkı payı davası, evlilik birliği içinde edinilen malların paylaşımı sırasında, her eşin diğer eşin edinilmiş mallar üzerindeki haklarını talep edebildiği bir dava türüdür. Bu, adil bir mal paylaşımını sağlama amacı taşır.

4. Katkı Payı Davası Nerede Açılır?

Katkı payı alacağı davası, mal rejiminin sona erdiren sebebe bağlı olarak değişiklik gösterir. Boşanma sebebiyle mal rejimi sona erdiyse, boşanma davasının görüldüğü aile mahkemesinde; diğer sebeplerle sona erdiyse, davalının yerleşim yerindeki mahkemede açılır.

5. Katılma Payı Alacağı Hangi Tarihe Göre Hesaplanır?

Katılma payı alacağı, mal rejiminin sona erdiği tarihteki malların durumlarına göre, tasfiye tarihindeki rayiç değerleri esas alınarak hesaplanır. Yargıtay uygulamalarına göre, tasfiye tarihi genellikle karar tarihi olarak kabul edilir.

6. Katkı Payı Alacağı Ne Demek?

Katkı payı alacağı, bir eşin diğer eşin malvarlığına, evlilik süresince yaptığı ve karşılığını alamadığı katkılar sonucunda oluşan alacak hakkıdır.

7. Katılma Payı Alacağı Nasıl Hesaplanır?

Katılma payı alacağı, edinilmiş malların toplam değerinden ilgili borçların çıkarılmasının ardından kalan miktar üzerinden hesaplanır. Bu artık değer üzerinde eşlerin eşit hakları bulunur ve eşin edinilmiş malvarlığındaki artık değerinin yarısı, diğer eşin katılma alacağını oluşturur.

8. Katılma Alacağı ve Değer Artış Payı Aynı mıdır?

Katılma alacağı, eşlerin edinilmiş malların değerindeki artışa eşit şekilde katılma hakkını ifade ederken, değer artış payı alacağı, bir eşin diğer eşin malvarlığının değerindeki artışa katkıda bulunmasından kaynaklanan özel bir alacak türüdür.

Boşanma Davalarında Mal Paylaşımı Katkı Payı Davası Nasıl ne zaman açılmalıdır?

Boşanma davası açmak için başvuruda bulunan çiftlerin boşanmalarının kanuna göre dayandığı nedenler;

• Eşlerini birbirlerinin hayatına kastetmeleri,
• Eşlerden birisinin yüz kızartıcı suç işlemesi,
• Eşe kötü muamelede bulunulması,
• Aklı hastalıkları,
• Anlaşmalı olarak yapılan boşanmalar,
• Evlilik birliğinin temelinden sarsılması durumları boşanma sebepleri olmaktadır.

Boşanma davalarında mal paylaşımı ile ilgili kısıtlı kararlar verilebilmektedir. Özellikle çekişmeli boşanma davalarında mal paylaşımının büyük bir kısmı yapılamamaktadır. Bu sebeple Aile Mahkemelerine başvurularak ayrı bir dava açılması gerekmektedir.

Mal paylaşımı davası harcı Aile Mahkemesine yatırılmalı ve dava açılması için talepte bulunulmalıdır. Özellikle çekişmeli boşanma davaları ve ardından açılacak mal paylaşımı davalarında alanında uzman bir avukat ile çalışılması, hak kaybına uğranmaması adına faydalı olacaktır.

Boşanma Davası Açmak İçin Neler Gerekir?

Aile mahkemelerine ya da Aliye Hukuk Mahkemelerine 3 nüsha dilekçe yazılarak yapılan boşanma davası başvurularının kabul görmesi için başvuru, peşin ve diğer harçların yatırılması yanı sıra gerekli gider avansının yatırılması zorunluluğu vardır. Başvurular kimlik belgeleri ile yapılmakta ve dilekçe hazırlanırken kanun çerçevesinde belirlenen şekillere uyulmasına gerek vardır.

Boşanmada Mal Paylaşımı Nasıl Yapılır?

Boşanmada mal paylaşımı 2019 yılında dava açan çiftin evliliklerinin başlangıç tarihine göre ve evlilik süresince edindikleri malların bedellerinin ödeniş biçimine göre özel hesaplamalar yapılarak belirlenmektedir.

Eşler arasında standart olan %50 haklar evlilikten sonra edinilmiş olan malların ödeme şekillerine göre değişiklikle gösterebilir. Anlaşmalı olarak yapılan boşanmalarda ayrı bir dava açılmasına gerek kalmadan mal paylaşımı belirlenen boşanma protokolüne göre gerçekleştirilmektedir.

Ancak söz konusu olan çekişmeli bir boşanma davası ise boşanma davası sonucunda yalnızca nafaka, tazminat ve çeyiz eşyaları hususunda paylaşım kararı verilebilmektedir. Mal paylaşımı için ayrı olarak Aile Mahkemesine başvurulmalı ve ayrı bir dava açılmalıdır.

Boşanma davalarında mal paylaşımı katkı payı alacağı davası ise 743 sayılı eski Medeni Kanun kapsamında eşlerden birinin diğerinin aldığı mallara karşılık katkı sunması durumunda talep edilebilmektedir.

Eşlerden mala katkı sunan için, diğer eşin hak talep etmesi durumudur.

Soru-1: Bir arkadaşımın evlilik ilişkisi çok kötü gidiyor. Aile, Manisa’nın merkezinde oturuyor. Daha önce, Manisa’daki yetkili aile mahkemesine boşanma talebinde bulundular. Fakat, boşanma talepleri yargıç tarafından reddedildi. Bu reddedişin ardından 5 yıldan bu yana ayrı yaşıyorlar. Ancak, bu süre içinde yargıca yine başvurmalarına rağmen yargıç bu talebi yine reddetti. Ne yapmak gereklidir?

Cevap: Belirtelim ki, pratikte en sık karşımıza çıkan boşanma sebebi, “evlilik birliğinin sarsılması”dır. Evlilik birliğinin sarsılması, eşlerin o evlilik birliği içerisinde rahat ve huzurlu olmamaları, eski tabirle “şiddetli geçimsizlik” içerisinde olmaları, aynı şekilde; kanunun ifadesiyle “artık eşlerin o evlilik birliğinden dolayı hayatlarının çekilmez hale gelmesi” demektir. Kanun, bu hallerin varlığı söz konusu olduğunda Türk Medeni Kanununun 166. Maddesi uyarınca eşlere bir boşanma hakkı tanımış. Ancak, önemle belirtmemiz lazımdır ki, bu konuda kararı verme yetkisi, TAKDİRİNE BAĞLI OLARAK yargıcın kendisine aittir. Yani, eğer yargıç boşanmayı gerekli kılacak bir durumun varlığı konusunda hüküm getirmezse, boşanma meydana gelmeyecektir. Somut durumu kolaylıkla açıklayabilmek söz konusu değil. Türk Medeni Kanunu’nun ilgili maddesine göre, boşanma başvurusu reddedilen eşler, bu kararın ardından geçen 3 yıla rağmen evlilik birliğini kuramamışlarsa artık net olarak boşanmaya hükmedilir. Yargıcın yanılma payı olduğu gibi, sizin soruyu sorarken gözden kaçırdığınız bir konu da olabilir. Mevcut durumda boşanma kararını almanın çok zor olmadığını söylemek mümkündür.

Soru-2: Yaklaşık 6 yıl önce, Türk Medeni Kanunu’nun 166. Maddesine dayanarak, “evlilik birliğinin temelinden sarsılması” gerekçesiyle eşimden boşandım.

Geçtiğimiz ay ise, yeni biriyle evlendim. Son evliliğimi gerçekleştirmeden önce, tapuda üzerime kayıtlı olan iki dairem vardı. Ben vefat ettiğimde yeni eşim bu mallardan miras hakkı edinecek mi? Bunlar evlilik öncesinde de bana ait olan mallardı. Bu durum bir şey değiştirir mi?

Cevap: Okuyucumuzun kafası oldukça karışmış. Öncelikle belirtelim ki, 2002 yılından sonra evlilik birliğini kurmuş, yani evlenme tarihi 2002 sonrasına denk gelen her çift için, başkaca bir tercih yapılmadığı sürece “edinilmiş mallara katılma rejimi”dir.

Bu rejim, yalnızca BOŞANMA durumunda söz konusu olan bir rejimdir. Detaylarına burada girmek uygun olmaz; ancak kısaca özetlersek, eşlerin evlilik birliği içerisinde edindikleri malvarlığı değerlerinin eşler arasında “artık değerin yarıya bölümü” şeklinde dağıtılmasıdır. Sorumuzun cevabına gelirsek; bu sorunun yanıtı “evet” şeklinde olacaktır.

Çünkü, kişinin yasal mirasçılarından biri de, SAĞ KALAN EŞTİR. Sağ kalan eş, mirasbırakanın çocuklarıyla birlikte mirası paylaşıyorsa, mirasın ¼’ünü alır. Bu durumda, eğer mirasbırakan durumuna gelecek olan soru sahibimizin alt soyu olmadığını ve başka da irasçısı olmadığını varsayarsak, sağ kalan eş mirasın tamamını alacaktır. (Boşanma Davalarında Mal Paylaşımı Katkı Payı)

Soru-3: Eşim bana anlaşmalı bir boşanma teklif ediyor. Teklifi oldukça adaletsiz. Buna göre, malvarlığımın büyük çoğunluğunu kendisine vereceğim, ancak o şekilde anlaşmalı boşanma gerçekleşecek. Aksi halde dava açarak boşanacağını, böylelikle de malvarlığımın yarısını alacağını söylüyor. Ben eşime daha önce 1 otomobil satın almıştım. Bu durumda söylediği doğru mudur?

Makalede Boşanma Davalarında Mal Paylaşımı Katkı Payı konusuna yer verilmiştir. Diğer bilgilendirici makaleler için Ankara Avukat ve Boşanma Avukatı ve danışma konularında sayfaları ziyaret edebilirsiniz.