Çek İptali Davası Nasıl Açılır? Çek iptali davası açmak, yetkili hamil hamil tarafından başvuru yapılabilen ve ilgili şartlara uygunluk sağlayan çeklerin iptal edilmesi mümkün olmaktadır.

Ticaret hayatında süreklilik oluşabilmesi için para yerine kıymetli evraklar oluşturulabilmektedir. Kıymetli evraklar arasında bono, poliçe, çek gibi evraklar bulunmaktadır.

Çekin iptal edilebilmesi için açılan davalarda hak kaybına uğranmaması ve dava sürecinin doğru bir şekilde ilerleyebilmesi mutlaka alanında uzman bir avukata başvurulması gerekmektedir.

Çek İptali Davasının Konusu Nedir?

Kıymetli evraklar arasında bulunan ve ödeme kolaylığı sağlayan çekler, uygulamada sıklıkla kullanımı tercih edilen ödeme araçlarıdır. Çek çalındığında, kaybedildiğinde ya da çekin üzerindeki yazılar okunmayacak hale geldiğinde çekin sahibi olan kişi tarafından ödeme yasağı konması ya da çek iptali davası mümkün olabilmektedir.

Çek iptali davasını kimler açabilir sorusunun yanıtı yetkili hamil tarafından olarak verilebilmektedir. Bu davanın açılabilmesi için başvuru yalnızca yetkili hamil tarafından yapılabilmektedir. Yargıtay kararları kapsamında çeki düzenleyen kişi yani keşideci bu davayı açamaz.

Çek İptali Davalarında Görevli Olan Mahkeme Hangisidir?

Çek iptali davası yetkili mahkeme ödeme emrinin bulunduğu ya da hamilin ikametgâh adresinde bulunan yer mahkemesidir. Çek iptali davalarında görevli olan mahkemeler ise asliye ticaret mahkemesidir.

Çeklerin Hukuki Olarak Niteliği Nedir?

Çekler hukuki açıdan ödeme aracı olarak ve havale işlevini yerine getiren bir araç olarak kullanılabilmektedir. Çekler alacaklı, borçlu ve muhatap olmak üzere üçlü borç ilişkisi meydana getirmektedir. Türk Hukuku’na göre ve ilgili yasalarda çekin muhatabının bankalar olması zorunluluğu bilgisi düzenlenmiştir.

Çek İptali Davası Hangi Sebeplerle Açılabilir?

Çek iptali davası; çek çalındığında, kaybolduğunda ya da üzerindeki yazılar okunamayacak hale geldiğinde açılabilmektedir. Bunun yanı sıra hamilinin elinden iradesi dışında çeklerin zayi olduğuna dayanılarak iptal davası açılabilmekte ve çekin men edilmesi sağlanabilmektedir.

Çek iptali davasında çekin iptal edilmesini gerektirecek olan nedenin kanıtlanması da zorunludur. İnandırıcı delillerin sunulması davanın gidişatı açısından önem taşımaktadır. Mahkeme tarafından ödemeden men yasağı konulması talep edilecekse, bu tedbir kararının alınabilmesi için çekin tutarın %20’si oranında teminat yatırılması gerekmektedir.

Çek İptali Davası

Zayi nedeniyle çek iptali davasının, işin niteliği ve meydana getireceği hukuki sonuçlar itibariyle hasımsız açılması gerektiği gibi, bu davada çekin zayi nedeniyle çek iptali davası açma hakkı lehtar ve hamile tanınmış bir hak olup, keşidecinin bu yasal hükümlere dayanarak çek iptali davası açma hakkı bulunmamaktadır. (11 HD. 2005/13129 E. 2006/13756 K.) Henüz keşide edilmemiş, çek vasfında olmayan tamamen boş çek yaprakları tedavüle konmuş sayılamayacağından, hesap sahibi tarafından zayi nedeniyle çek iptali davası açılamaz.

Rızası olmaksızın çek elinden çıkan kimse muhatabın çeki ödemekten men edilmesini isteyebilir. Mahkeme, ödemeyi meneden kararda muhataba, vadenin gelmesi üzerine çek bedelini ödeme izni verir ve ödeme yerini belirler. Dava açma hakkı lehtar ve hamile tanınmış bir haktır, keşidecinin çek iptali davası açma hakkı yoktur.

Çeki eline geçiren kimse malum olduğu takdirde, mahkeme, dilekçe sahibine istirdat davası açması için münasip bir mühlet verir. Dilekçe sahibi, tayin olunan süre içinde davayı açmazsa, mahkeme, muhatap hakkındaki ödeme yasağını kaldırır. Çeki eline geçiren kimse malum değilse, çekin iptaline karar verilmesi istenebilir. çek iptali davası Mahkeme, dilekçe sahibinin, çek elinde iken zayi uğradığına dair verdiği izahların doğruluğunu kuvvetle muhtemel görürse ilan yolu ile, çeki eline geçireni, çeki belirli bir süre içinde getirmeye davet ve aksi takdirde çek iptali davası iptaline karar vereceğini ihtar eder.

Çek Zayi Çek İptali Davası Ne Demektir?

Kambiyo senetleri aracılığı ile hazırlanmış  çekler Türk Ticaret Kanununda belirtilmiş olan maddelere göre hukuki sistem içinde değerlendirilirler. Özellikle çeke söz konusu olan tarafların aralarında ihtilaf ve uyuşmazlık çıkması halinde çek kanunu da devreye sokularak sürecin işletilmesi mümkün kılınıyor.

En sık karşılaşılan durumlardan olan çeklerin zayi olmasında da kanuna uygun şekilde hareket edilir. Çekin zayi olması denildiği zaman kastedilen çekin zilyet özelliğini kaybetmesi ya da işe yaramaz hale gelmesidir. Bu noktada zilyetliğin kaybedilmesi çek üzerindeki hakkın kaybedilmesi olarak tanımlanabilecek iken bu durum çekin kaybolması ya da çalınması şeklinde gerçekleşebilir.

Çekin fiziksel açıdan yıpranmalar sonucunda kullanılamaz hale gelmesi de okunamayacak derecede hasar almasına bağlı oluyor. Bu gerekçelerle kişiler çekler üzerinde dava açma haklarını kullandıklarında gerekli koşulların yerine gelip gelmemesindeki son karar hakime ait olmaktadır.

Bu sebeple dava sürecinde hakimin ikna edilmesi amacıyla kişilerin delilleri elinde bulundurması gerekir. çek iptali davası, Dava ödeme yerindeki genel mahkemelerde açılır. çek iptali davasında Görevli mahkeme konusunda net bir düzenleme bulunmamakla birlikte, görev tartışması yapan kararları, İlgili Yüksek Mahkeme karalarından inceleyebilirsiniz.

Çekin Zayi Olması Çek İptali Davası Davaları

Çekin zayi olmasını gerektiren sebeplerin ortaya çıkması durumunda kişiler asliye ticaret mahkemeleri aracılığı ile çek iptali davası açabilirler. Mahkeme eğer çekin zayi olduğu ve iptal edilmesi gerektiği hususunda bir hüküm verirse bu durumda çekin ödenmesine karar verilir. Eğer zilyetlik özelliğini kaybetmiş bir çek söz konusu ise bu durumda mahkemenin 6 aylık ilan süresine dikkat ederek işlem yapması gerekiyor.

İlanlar Türk Ticaret Gazetesi üzerinden toplamda 3 defa olacak şekilde yapılmaktadır. Eğer bu süreler ve ilanlar süresince kimse çekin kendisinde olduğunu iddia etmezse bu durumda çekin iptaline karar verilir. Ancak çeke sahip  kişinin bu süreçte ortaya çıkması istirdat davaları ile genişleyebilecek mahkeme süreçlerini başlatmaktadır.

Kişiler bu durumlarda mahkemeden çekin ödenmesinin çeki düzenleyen kişi tarafından yapılmasını talep eder. Bu ödemeler sırasında bankalar tarafından kişilere ekstradan yüklenmiş  sorumluluk bedelleri de eklenmektedir. Hukuk dalları içinde oldukça özen gerektiren ve hataya yer bırakmayan alanlar olduğu için çeklerin söz konusu olduğu davalarda kişilerin avukatlarla birlikte çalışması oldukça yararlı olacaktır.

Çek İptal Dava Süreci Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Çekler üzerinde ortaya çıkan zayi olma durumlarında dava açıldığı zaman davaya konu  tarafların sayısı iki olmaktadır. Bunlardan ilki davacı ikincisi ise davanın açıldığı kişiler davalılardır. Çekin iptali davalarında kişilerin davacı niteliğine sahip olacak tarafların yetkili hamil özelliğini taşıyan kişilerden oluşması gerekmektedir.

Bu kişiler yazılı çekler söz konusu olduğunda çeki elinde tutan ya da çek üzerindeki en son ciro işlemi kendisine yapılmış  kişi oluyor. Bununla birlikte yazılı çek üzerinde ismi yer alan ve temlik sözleşmeleri yolu ile en son işlemi kendisi gerçekleştirmiş kimseler de yetkili hamil konumuna gelmektedir. Bu kişiler çekin zayi olmasını gerekçe göstererek çek iptal davasını açabilirler.

Çeki hazırlayan ve çek üzerindeki miktarları ödemekle yükümlü olan kişiler olarak tanımlanabilecek çek keşidecisinin bu tür davaları açmaya hakkı bulunmamaktadır. Yargıtay tarafından verilen kararlarla bu kesin olarak ortaya konmuştur. Davalı taraf da ise bu tür davalarda herhangi bir kişiye ya da kuruma yönelik olarak davalar açılmadığı için böyle bir taraf bulunmamaktadır.

Taraf bulunmadığı için kişiler dava sürecinde mahkemeden taleplerini belirtirken farklı kişilere yaptırımlar yüklemek yerine sadece çekin iptal edilmesi gerektiği yönünde taleplerini iletirler. Davanın karşılıklı taraflar arasında gerçekleşmemesi davayı basit yargılama usullerine göre görülmesi konusunda teşvik ettiği için çok kısa süreler içinde davalar sonuca ulaşabilmektedir.

Çek İptali Davasında Görevli ve Yetkili Mahkemeler

Çekin zayi olduğu gerekçesi ile çek iptali davası açmak isteyenlerin davayı açacakları herhangi bir kişi ya da kurum bulunmuyor olsa da dava dilekçelerini sunacakları makamlara uygun şekilde hareket etmeleri gerekmektedir. Bu tür çek iptali davasında görevli mahkeme statüsüne sahip mahkemeler asliye ticaret mahkemeleri olmaktadır.

Davalarda yetkili mahkeme konumundaki mahkemeler de yine asliye ticaret mahkemeleri oluyor. Hangi yer mahkemesine gidileceğine ise yetkili hamil konumundaki kişinin ikamet adresi baz alınarak karar verilmelidir. Eğer bölgede asliye ticaret mahkemesi bulunmuyorsa bu durumda asliye hukuk mahkemelerine başvurulmalıdır. Başvurular sonucunda dava süreci yasal yoldan başlatabilmektedir.

Çek Nasıl İptal Edilir? – Çek İptali Davası

Çek iptali davası Çeki getirme müddeti en az üç ay ve en çok bir yıldır.Vadesi gelmiş çeklerde zamanaşımı üç ayın dolmasından önce dolacaksa mahkeme, üç aylık süre ile bağlı değildir. Süre, vadesi gelen çekler hakkında birinci ilan gününden, vadesi gelmeyen çekler hakkında vadenin gelmesinden itibaren cereyan eder. Elden çıkan çek getirilirse mahkeme, istirdat davası açmak üzere dilekçe sahibine uygun bir süre verir. Elden çıkan poliçe belirlenen süre içinde getirilmezse mahkeme onun iptaline karar verir.

Çekin iptaline karar verilmiş olmasına rağmen dilekçe sahibi kabul edene karşı, çekten doğan talep hakkını ileri sürebilir. Mahkeme, iptale karar vermeden önce de, kabul edene, çek bedelini ödemeyi veya yeterli teminat karşılığında bunu ödemeyi bile emredebilir. Teminat iyi niyetle poliçeyi iktisabeden kimsenin zararlarına bir karşılık teşkil eder. Senet iptal edildiği veya senetten doğan haklar diğer bir sebeple ortadan kalktığı takdirde, teminat geri alınabilir.

Örnek Kararda, Davacının iptali talep ettiği çekler davacıya ait hesap üzerinden alındığı anlaşılmaktadır. Keşideci sıfatındaki davacının, zayi davası açma hakkı bulunmamaktadır. Zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı, TTK 651.maddesi uyarınca, çeke bağlı alacağı olan hamile ait olup, keşideci olan davacının boş çek yaprakları hakkında talepte bulunmasında hukuki yararı da yoktur. Bu nedenle, ilk derece mahkemesinin red kararı isabetlidir. Bu sebeple davacının istinaf başvurusunun esastan reddine dair aşağıdaki karar verilmiştir. HMK 353/1.b.1.maddesi uyarınca, istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

Diğer makalelerimize Ankara Avukat sayfamızdan göz atabilirsiniz.