Arabuluculuk Ve Danışmanlık konusu, arabuluculuk sürecinin diğer hukuk dallarında da zorunlu halle gelmesi ve ilerde de diğer hukuk dallarını kapsayacak olması arabuluculuk mesleğini, arabuluculuk sürecini ve sonuçlarını merak etmektedir.

Şuanda İş hukukunda Zorunlu Arabuluculuk ve Ticari Uyuşmazlıklarda Zorunlu Arabuluculuk kapsam içine alınarak dava açılmadan arabulucuya başvuru dava açma şartı olarak hukuk sistemine girmiştir. Artık ülkemizde uzlaşı kültürünün geliştirilmesi, azda çok, çok da az var kuralı ile insanların ortada buluşması ve el sıkışması olması gereken bir durumdur.

Son günlerde Aile hukuku alanında da arabuluculuğun nasıl zorunlu hale gelerek kapsayacağı tartışılırken, icra hukuku alanında da arabuluculuk aramıza kısa sürede zorunlu hale gelecektir.

İş Hukuku arabuluculuk Ve Danışmanlık

İş hukuku davalarında arabuluculuk şartı aranmasına ilişkin karar 1 Ocak 2018 tarihinden itibaren yürürlüğe girmişti. İş hayatındaki uyuşmazlıkların en yoğun olarak yaşandığı iş alacakları ve işe iade gibi süreçlerde arabuluculuk sistemi tabiri caizse hem işverenlerin hem de çalışanların imdadına yetişmiş durumda. Yeni arabuluculuk sistemiyle birlikte tarafların diyalog eksikliğinden kaynaklanan uyuşmazlıklar sebebiyle açılan davaların sonuçlarının aylarca hatta yıllarca beklemesine gerek kalmadı.

İş hukuku kıdem tazminatı zorunlu arabuluculuk

İş hukukunda arabuluculuk sisteminin en sık olarak kullandığı uyuşmazlık konularından birisi de kıdem tazminatı… İş akdinin haksız feshedilmesine bağlı olarak ya da askerlik, evlilik, emeklilik, ölüm, maluliyet gibi gerekçelerde çalışanların kıdem tazminatı hakkı kanunlarla belirlenmiştir.

Kıdem tazminatının eksik hesaplanması, ödenmemesi ya da diğer hak iddialarında taraflar hukuki sürecin ilk adımı olarak 1 Ocak 2018 tarihinden itibaren taraflar arabuluculuk hizmetine başvurmak zorundadırlar.

Yapılan arabuluculuk görüşmelerinde tarafların anlaşma sağlaması durumunda üzerinde anlaşılan kıdem tazminatı işçiye ödenirken, anlaşma sağlanamazsa tarafların süreci iş mahkemesine taşıma hakkı doğuyor.

İşe iade arabulucuya başvuru nasıl yapılır?

Kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla mesai, yıllık izin ücretleri hafta sonu çalışma süresi ücretleri gibi konular iş alacakları başlığı altında arabuluculuk hizmetinin zorunlu kılındığı uyuşmazlıklardır.

İş alacakları dışında işe iade davalarından önce de arabuluculuk hizmeti alınması zorunludur.  Haksız bir şekilde iş akdinin feshedildiğini iddia eden bir işçinin, işine yeniden iade edilmesi için iş mahkemelerinde açılabilen bir dava türü olan işe iade davalarından önce, arabuluculuk ofisleri tarafları bir araya getirerek dava açılmadan uzlaşa bilmeleri için bir imkan yaratmış oluyor.

Taraflar işe iade sürecinde adliyelerde bulunan arabuluculuk bürolarına giderek, bir arabulucu atanmasını talep etmeleri gerekiyor. Taraflar üzerinde anlaştıkları arabulucu ile çalışma talebinde bulunabildiği gibi anlaşılamaması durumunda adliyeler tarafından bir arabulucu görevlendirilmesi söz konusu oluyor.

Yapılacak olan başvuru da her iki taraftan da herhangi bir ücret alınmazken, yapılan arabuluculuk görüşmelerinde anlaşılamazsa alınan hizmetin 2 saatlik kısmı Adliye Bakanlığı tarafından karşılanıyor.

Arabuluculuk nasıl sonuçlanır?

Arabulucu görevlendirilmesinden itibaren 3 hafta içerisinde gerekli görüşmeler yapılarak, süreç sonuçlandırılır. 3 haftalık süre bazı özel durumlarda en fazla 1 hafta uzayabilmektedir. Arabuluculuk görüşmelerinin sonuçları olarak aslında iki temel sonuçtan bahsedilebilir.

Taraflar uyuşmazlık yaşanan hususun çözümünde anlaşarak ya da görüşmelerde anlaşma çıkmaz ve sürecin iş mahkemesine taşınması söz konusu olur. Şimdi her iki sonucu da detaylı olarak inceleyelim:

– Arabulucuda anlaşma olursa:  3 hafta içerisinde tarafların ya da avukatlarının bir araya gelmesiyle yapılan arabuluculuk görüşmesinde anlaşmaya varılması durumunda her iki tarafı da bağlayan bir sözleşme düzenlenir.

Zaten her iki tarafın müzakere ederek anlaşmaya vardıkları hususları içeren anlaşma olması nedeniyle çok büyük bir yüzde ile bu anlaşmaya uyulduğu gözlemlenmektedir. Anlaşmaya varılan hususlar üzerinden yeniden dava açılması mümkün değildir.

Ancak arabuluculuk sonrası üzerinde anlaşma sağlanan sözleşmeyle ilgili usul hatası, tehdit, hile gibi durumlar söz konusu olduğunda sözleşmeler hukuku hükümleri uygulanarak dava açılması söz konusu olabilir.

– Arabuluculukta varılan anlaşma şartlarına uyulmazsa ne olur?

Arabuluculuk ofisleri tarafından düzenlenene anlaşma belgesi hukuki açıdan mahkeme ilamı olarak değerlendirilir.

Arabuluculuk hizmeti sonrası taraflar arasında iş ücretleri ödemeleri için anlaşmaya varılan tutarlar ödenmezse mağdur olan çalışanın dava açması gerekir.  Çalışan anlaşma belgesine istinaden bu alacakların tahsil edilmesi için icra yoluna başvurma hakkına sahiptir.

– Arabulucu da anlaşma olmazsa: İş hukuku arabuluculuk sisteminde yapılan görüşmelerde taraflar anlaşmaya varmak zorunda değildir.

Organize edilen görüşmeler ve arabuluculuk sistemi, aralarında hukuki uyuşmazlıklar bulunan taraflar uzlaşması çabasıyla düzenlenir.  1 Ocak 218’den bu yana yürürlükte olan arabuluculuk sisteminin ilk yılında 100 görüşmeden 65’inde taraflar anlaşmaya varmış olsa da her zaman uzlaşma sağlanamayabilir.

Arabulucu da anlaşma olmaması durumunda, görevli arabulucu tarafından düzenlenen son tutanağın aslı ve arabulucu tarafından onaylanmış bir kopyasını dava dilekçesine eklemek üzere taraflara verilir. Arabuluculuk hizmetinin zorunlu olduğu iş hukuku konularında son tutanak olmadan dava açılması mümkün değildir.

Eğer dava açılmışsa mahkeme 1 hafta içerisinde bu tutanağın mahkemeye iletilmesini talep edecektir. Aksi halde dava usulden dolayı reddedilir.

Arabuluculuktan sonra dava açma süresi

Arabuluculuk hizmeti sonrasında anlaşmaya varılamadığı durumlarda iş mahkemesine dava açılması için süreler kanunlarda belirlenmiştir.

Buna göre, İşe iade davalarında Arabuluculuktan sonra dava açma süresi arabulucunun son tutanağı düzenleyip taraflara vermiş olduğu tarihten itibaren 2 haftadır. Bu 2 haftalık süre içerisinde çalışanın görevli ve yetkili iş mahkemesine dava için dilekçe vermesi gerekir.

İş alacaklarıyla ilgili uyuşmazlıklarda ise arabuluculuk hizmeti sonrasında dava açma süresi, söz konusun iş alacağının kanunlarda belirtilmiş olan zaman aşımı süresiyle sınırlıdır.

Arabuluculuk hizmeti sonrası dava açma sürelerini ve zaman aşımını bir örnekle açıklayalım… 20 Ocak 2019 tarihinde işten çıkarılmış bir çalışan, iş sözleşmesinin feshi akabinde arabuluculuk hizmeti alır ve anlaşamazsa iş mahkemesinde dava açabileceği süreler fazla mesai, yıllık izin ücretleri gibi ücret alacakları için 5 yıl, kıdem ve ihbar tazminatları için ise 10 yıldır.

Yani, arabuluculuk sonrası 20 Ocak 2024 yılına kadar iş alacakları için, 20 Ocak 2029 tarihine kadar kıdem ve ihbar tazminatları için iş mahkemesinde dava açma hakkı saklıdır.

Ticari Uyuşmazlıklarda Arabuluculuk ve Danışmanlık

Aslında başlıkları farklı olsa da arabuluculuk süreci, hukuki boyutu aynıdır. İş hukukunda olduğu yetkili arabuluculuk merkezlerine dilekçe ile başvuru yapılması ile, Arabuluculuk daire başkanlığı sicil kütüğün kayıtlı arabulucu avukatlar görevlendirilir.

Arabuluculuk hizmeti sonrası üzerinde anlaşmaya varılamayan hususların Ticaret mahkemesine taşınması için bir dava dilekçesi ile başvuru yapılması gerekir.

Ticaret mahkemesine yapılacak olan başvurularda arabuluculuk hizmeti sonrası anlaşmaya varılamadığına yönelik hususların açıklandığı son tutanak iki nüsha olarak dava dilekçesine eklenir.

Dava dilekçesine eklenmeden açılan davalarda, 1 hafta içerisinde bu tutanaklar mahkemeye iletilmelidir. Aksi halde dava reddedilir.