Miras Nasıl Alınır Bırakılır Bölünür Öğrenilir? Miras hukuku Medeni Hukukun en güncel alanlarından biridir. Miras hukukunda özellikle miras bırakanın bıraktığı miras üzerinde paylaşım ve paylaşımdan kaynaklanan uyuşmazlıklar gerek yerel mahkemelere gerekse Yargıtay’a dava konusu olabilmektedir.

Bu makalede de miras hakkında, mirasın bölünmesi hakkında ve bölünmesinde dikkat edilmesi gereken hususlar hakkında konuşacağız kanun koyucunun Türk Medeni Kanunun 4. Kitabı olan Miras Hukukundaki kanun hükümlerine dayanarak miras bölünmesine dair bilgileri paylaşacağız.

Miras bırakanın mirasından faydalanabilmek için öncelikle miras bırakan kişinin yasal mirasçı olduğunu belgeleyen veraset ilamını kişinin almış olması gerekir.

Mirasın paylaşımında her ne kadar kanun koyucu birtakım yöntemler belirlemişse de miras bırakan kanuna uygun olarak yazmış olduğu vasiyetnamesinde saklı pay haklarına yasal mirasçıların zarar vermeden malları istediği şekilde paylaştırabilmektedir.

Vasiyetname ile gerçekleştirmiş olduğu bu paylaşımda kurallar, kimin kime ait olacağı miras bırakan tarafından belirlenmektedir. Miras bırakanın istediği kuralları koymasına da kanun koyucu izin vermemiştir.

Hak kaybına kimsenin uğramasını istemeyen kanun koyucu yasal mirasçıların haklarına zarar gelmeyecek şekilde miras bırakanın vasiyetnamesini düzenlerken kime neyin kalabileceğini belirlemesine izin vermiştir. Vasiyetnameyi daha ayrıntılı incelemekte fayda olacaktır.

Miras Nasıl Bölünür?

Tek taraflı irade beyanına ihtiyaç olan ve ölüme bağlı bir tasarruf olarak gerçekleştirilen vasiyetname miras bırakanın ölümünden sonra isteklerinin gerçekleştirilmesi için hazırladığı bir şeydir.

Vasiyetnameyi kanun koyucu belirli şartlar altında hukuka uygun kabul etmekle beraber miras bırakan genelde vasiyetnameyi mirasın nasıl bölüneceği açısından çağrı yapmasını ifade etmektedir.

Kimsenin kabulüne ihtiyaç duyulmayan vasiyetname kişinin ölene kadar değiştirmesi ve yok etmesi de elbette ki mümkündür.

Türk Medeni Kanun kapsamında hüküm altına alınan vasiyetname 3 şekilde yazılabilmektedir. İkisi olağan ve biri istisna olmak üzere şu şekilleri mevcuttur:

• Resmi vasiyetname (TMK m. 532–537)
• El yazılı vasiyetname (TMK. m. 538)
• Sözlü vasiyetname (TMK m. 539–541)

Miras Nasıl Öğrenilir?

Sözlü vasiyetname istisnai bir tür olmakla beraber resmi vasiyetname ile el yazılı vasiyetname olağan vasiyetname türlerindedir. Bu vasiyetname türlerini ayrı ayrı inceleyelim:

Resmi Vasiyetname Nedir?

2 tanığın huzurunda resmi memur ile düzenlenen vasiyetname çeşidine resmi vasiyetname denmektedir. Resmi memur noter olabileceği gibi sulh hakimi ya da kanun ile kendisine bu konuda yetki verilmiş bir diğer görevli de resmi memur olabilmektedir.

Miras bırakan vasiyetnamesinde nelerin olmasını istiyorsa bunu resmi memura iletir ve resmi memur da bu talepleri yazar. Daha sonra yazılan, yazdırılan bu vasiyetname miras bırakan kişi tarafından tekrar okunur ve uygun bulunduğu takdirde imzalanır. Mühür ya da parmak basma gibi işlemler imza yerine geçmeyecektir.

Resmi vasiyetnamenin gerek şekil gerekse usul yönünden ilgili hükümlere uyularak yapılması gerekir. Aksi takdirde usule ve şekil şartlarına uymayan vasiyetnamelerde uyulmayan kural nedeni ile vasiyetnamenin iptali mirasçılar tarafından talep edilebilmektedir. | Miras Nasıl Alınır Bırakılır Bölünür Öğrenilir?

El Yazılı Vasiyetname Nedir?

Kanun koyucu el yazılı vasiyetnameyi Türk Medeni Kanununda sadece bir madde ele almıştır. 538 maddede ele alınan el yazılı vasiyetname kanun koyucu tarafından şu şekilde ifade edilmiştir:

El yazılı vasiyetnamenin yapıldığı yıl, ay ve gün gösterilerek başından sonuna kadar miras bırakanın el yazısıyla yazılmış ve imzalanmış olması zorunludur. El yazılı vasiyetname, saklanmak üzere açık veya kapalı olarak notere, sulh hakimine veya yetkili memura bırakılabilir.

Kanun koyucu bu madde ile el yazılı vasiyetnamenin ne şekilde yapılması gerektiğini ve nerede saklanması gerektiğini ifade etmiştir. Kanun koyucuya göre el yazılı vasiyetname hazırlayacak olan kişinin kendi el yazısı ile vasiyetnamesini ay, yıl ve gün göstererek yazması gerektiğini daha sonra da bu vasiyetnamesini kanun hükmünde ifade ettiği yerlerden birinde saklanması için yetkili mamurlara teslim etmesi gerektiğini hüküm altına almıştır.

Vasiyetname türleri arasında en kolay olan el yazılı vasiyetname de bu vasiyetnameyi hazırlayacak olan kişini okuma ve yazma bilmesi gerekir. Ayrıca sakatlığı nedeni ile el yazısı ile yazamayacak olan kişiler bu vasiyetnameyi düzenleyememektedirler. El yazılı vasiyetname hazırlayacak olan bireyin vasiyetnamesinde hangi dili kullanacağı önemli değildir. Önemli olan kişinin arzularını ve isteklerini açık bir şekilde dile getirebilmesidir. | Miras Nasıl Alınır Bırakılır Bölünür Öğrenilir?

Sözlü Vasiyet Nedir?

Herhangi bir şekilde vasiyetname hazırlama imkânı bulamayan kişilerin sözlü olarak gerçekleştirmiş oldukları vasiyet kabul edilebilecektir eğer diğer şartlar da sağlamışsa aksi takdirde kişinin resmi vasiyetname ya da el yazılı vasiyetname yapabilme imkânı varsa sözlü vasiyeti hukuken geçerli kabul edilmeyecektir.  Ayrıca olağanüstü bir hal de mevcut olmalıdır. Kanun koyucu olağanüstü halin her somut vakıaya göre ayrı ayrı değerlendirilmesi gerektiğini ifade etmiştir.

Olağanüstü hal içerisindeyken miras bırakan el yazılı vasiyetname ya da resmi vasiyetname hazırlayamayacak durumda olup aynı anda 2 kişiye, tanığa vasiyetini bildirmesi ve bu kişilerin de vasiyeti daha sonra belgelenecek hale gelecek şekilde yazmaları geçerli bir sözlü vasiyeti ifade etmektedir.

3 şekli olan vasiyetname de yaş sınırı 15’tir. Yani en az 15 yaşını doldurmuş bir bireyin yukarıda ifade edilen vasiyetname türlerinden birinin şartlarına uyarak gerçekleştirmiş olduğu vasiyetname miras konusuna ve diğer konularda hukuken geçerliliğini sürdürecek ve koruyacaktır. | Miras Nasıl Alınır Bırakılır Bölünür Öğrenilir?

Miras Nasıl Bölünür?

Miras bırakanın ölmesinden sonra miras bırakanın borçları ve malvarlığı zerinde kanunda ifade edilen yasal mirasçılar el birliği şeklinde maliklerdir. Kişilerin el birliği şeklinde bu mallar üzerinde tasarruf yapma yetkisi bulunmaktadır. Ancak yasal mirasçılar malların bölünmesini ve sadece kendi paylarına düşen kısımda tek başlarına malik olmak isteyebileceklerdir. | Miras Nasıl Alınır Bırakılır Bölünür Öğrenilir?

Kanun koyucu Türk Medeni Kanununda yasal mirasçıları belirlemiştir. Kanuna göre yasal mirasçılar şu şekildedir:

• Kan hısımları
• Evlatlığı ve altsoyu
• Eşi
• Devlet

Kanundaki madde oldukça açık bir şekilde kimlerin nasıl yasal mirasçı olduğunu ifade etmiştir. Kanun hükümleri şu şekildedir:

Kan Hısımları

Altsoy Madde 495

Miras bırakanın birinci derece mirasçıları, onun altsoyudur.

Çocuklar eşit olarak mirasçıdırlar.

Miras bırakandan önce ölmüş olan çocukların yerini, her derecede halefiyet yoluyla kendi altsoyları alır.

Ana ve Baba Madde 496

Altsoyu bulunmayan miras bırakanın mirasçıları, ana ve babasıdır.

Bunlar eşit olarak mirasçıdırlar.

Miras bırakandan önce ölmüş olan ana ve babanın yerlerini, her derecede halefiyet yoluyla kendi altsoyları alır.

Bir tarafta hiç mirasçı bulunmadığı takdirde, bütün miras diğer taraftaki mirasçılara kalır.

Büyük ana ve büyük baba Madde 497

Altsoyu, ana ve babası ve onların altsoyu bulunmayan miras bırakanın mirasçıları, büyük ana ve büyük babalarıdır.

Bunlar, eşit olarak mirasçıdırlar.

Miras bırakandan önce ölmüş olan büyük ana ve büyük babaların yerlerini, her derecede halefiyet yoluyla kendi altsoyları alır.

Ana veya baba tarafından olan büyük ana ve büyük babalardan biri altsoyu bulunmaksızın miras bırakandan önce ölmüşse, ona düşen pay aynı taraftaki mirasçılara kalır.

Ana veya baba tarafından olan büyük ana ve büyük babaların ikisi de altsoyları bulunmaksızın miras bırakandan önce ölmüşlerse, bütün miras diğer taraftaki mirasçılara kalır.

Sağ kalan eş varsa, büyük ana ve büyük babalardan birinin miras bırakandan önce ölmüş olması halinde, payı kendi çocuğuna; çocuğu yoksa o taraftaki büyük ana ve büyük babaya; bir taraftaki büyük ana ve büyük babanın her ikisinin de ölmüş olmaları halinde onların payları diğer tarafa geçer. | Miras Nasıl Alınır Bırakılır Bölünür Öğrenilir?

Evlilik dışı hısımlar Madde 498

Evlilik dışında doğmuş ve soy bağı, tanıma veya hakim hükmüyle kurulmuş olanlar, baba yönünden evlilik içi hısımlar gibi mirasçı olurlar.

Sağ kalan eş Madde 499

Sağ kalan eş, birlikte bulunduğu zümreye göre miras bırakana aşağıdaki oranlarda mirasçı olur:

1. Miras bırakanın altsoyu ile birlikte mirasçı olursa, mirasın dörtte biri,
2. Miras bırakanın ana ve baba zümresi ile birlikte mirasçı olursa, mirasın yarısı,
3. Miras bırakanın büyük ana ve büyük babaları ve onların çocukları ile birlikte mirasçı olursa, mirasın dörtte üçü, bunlar da yoksa mirasın tamamı eşe kalır.

Evlâtlık Madde 500

Evlâtlık ve altsoyu, evlât edinene kan hısımı gibi mirasçı olurlar. Evlâtlığın kendi ailesindeki mirasçılığı da devam eder. Evlât edinen ve hısımları, evlâtlığa mirasçı olmazlar.

Devlet Madde 501

Mirasçı bırakmaksızın ölen kimsenin mirası Devlete geçer.

Kanun koyucu yukarıda maddeler üzerinden zümre sistemini belirlediğini açıkça ifade etmektedir.

Yan 3 zümreden oluşan mirasçılarda eğer altsoy bulunmaz ise miras anne ve babaya ve anne baba da bulunmaz ise büyük ana ve büyük babaya geçecektir. Sağ kalan eşin bulunduğu zümreye göre mirastan alacağı pay oranı da değişiklik göstermektedir.

Eğer sağ kalan eş miras bırakanın alt soyu ile birlikte kalmış ise mirasın sadece 1/4 ‘ini alabilmektedir. Mirastaki bu paylar zaten 499. Madde de kanun koyucu tarafından açıkça hüküm altına alınmıştır. Bu nedenle tekrar yazmaya gerek yoktur.

Reddi Miras Nasıl Gerçekleştirilir?

Kanun koyucu mirasçının miras bırakanın borçlarından sorumlu ve mirasından hak almak istememesini olağan karşılamış ve mirasçının reddi miras davası açmasına olanak tanımıştır. Eğer miras bırakanın borca battığı açık bir şekilde görülüyorsa ya da tespit edilecek durumda ise mirasçının mirası ret ettiği varsayılır yani reddi miras davasını açmasına gerek kalmaz.

Reddi miras davası miras bırakanın ölmeden önceki son yerleşim yerindeki Sulh Hukuk Mahkemesinde ölmesinden itibaren 3 ay içerisinde açılır. | Miras Nasıl Alınır Bırakılır Bölünür Öğrenilir?