Koronavirüs Nedeniyle İşçinin Hakları Nelerdir. Koronavirüs salgını birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de çalışma şartlarını değiştirdi. İçinde bulunduğumuz dönemde, kanunlara göre işçi ve işveren haklarını yorumlayan İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesinden Dr. Öğr. Üyesi Ender Demir, işverenin ucu açık ücretsiz izin veremeyeceğini, kısa çalışma ödeneği alan iş yerlerinin ise işçi çıkaramayacağını belirtti.
Koronavirüs salgını hayatın her alanını olduğu gibi işhayatını da etkiledi. Değişen çalışma şartları pek çok soruyu da beraberindegetirdi. İçinde bulunduğumuz dönemde işçi ve işveren haklarına dairaçıklamalarda bulunan İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesinden Dr. Öğr.Üyesi Ender Demir, “Kanunlara göre işveren, işçiyi ucu açık şekilde ücretsizizne çıkaramaz” dedi. İşçinin uzaktan çalışırken koronavirüs olmasının işkazası sayılabileceğini belirten Demir, kısa çalışma ödeneği alan işletmelerin iseişçi çıkaramayacağını ifade etti.
Ucu açıkücretsiz izin verilemez
İşverenin karşılıklı anlaşma olmadan, işçiyi zorlaücretsiz izne çıkaramayacağını belirten Demir, “Bu durumu, işveren tarafındanişçinin iş akdinin haklı ve geçerli bir neden olmaksızın feshedilmesi olarakkabul ediyoruz. Ücretsiz iznin sona ereceği tarih mutlaka belirtilmelidir, ucuaçık bir şekilde ücretsiz izin verilemez. İşçi böyle bir durumda ihbar, kıdemtazminatı talep edebilir ve işe iade davası açabilir” diye konuştu. Yıllık ücretliizin kullanımına ilişkin karar ve takdir yetkisinin işverene ait olduğunubelirten Demir, “Dürüstlük ilkesi gereği, iş yoğunluğun önemli ölçüde azaldığıveya durduğu bu günlerde işverenin talep etmesi halinde işçilerin, yıllıkücretli izinlerini kullanmaları gerekir” dedi.
İşsizliködeneğinden nasıl yararlanılır?
Kendi istek ve kusura dışında işsiz kalan kişilerinişsizlik ödeneğinden faydalanma hususlarına değinen Demir, “Örneğin iş akdinihaklı nedenle fesheden, iş akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün iş akdinetabi olan, iş akdinin feshinden önceki son üç yıl içinde en az 600 gün süre ileişsizlik sigortası primi ödemiş olan, iş akdinin feshinden sonraki 30 güniçinde en yakın İŞKUR birimine şahsen ya da elektronik ortamda başvuran işçininişsizlik ödeneğinden faydalanabilir” diyerek sözlerini sürdürdü.
İşçiyetazminat hakkı
İşçiye ücretsiz izin kullandırılması veya kısa çalışmaödeneği verilmesinin, işçinin haklarını örtülü olarak erozyona uğratacağınıbelirten Demir, bu durumda işçinin, iş akdini haklı nedenlerlefeshedebileceğini ifade etti. Demir, bu durumda işçinin kıdem tazminatı hakkıkazanacağını ve koşulları yerine getiriyorsa işsizlik sigortasından da faydalanabileceğinidile getirdi.
Kısa çalışmaödeneğinden faydalanmanın koşulları
26 Mart’ta çıkarılan Torba Yasa ile kısa çalışmaödeneğinin şartlarının kısmen kolaylaştırıldığını işaret eden Demir, kısaçalışma ödeneğinden faydalanma koşullarını hakkında şunları söyledi: “İlkolarak işçinin en az 60 gündür aynı iş yerinde çalışıyor olması gerekiyor.İkinci olarak ise son 3 yıl içinde işçi adına en az 450 günlük işsizliksigortası pirimin yatırılmış olması lazım. İşçi bu iki şartı sağlamıyorsa kısaçalışma ödeneğinden faydalanamayacak. Kısa çalışma ödeneği, işçinin aylık brütücretinin en fazla yüzde 60’ı kadar oluyor. Üst limiti ise asgari ücretin 1buçuk katı. Yani işçiler en az bin 700 lira en fazla 4 bin 400 lira alabilecek”diye konuştu.
Ödeneğinüstüne ekleme yapılabilir
Kısa çalışma ödeneğinden faydalanan işverenlerin,işçinin mağdur olmaması için aradaki farkı ödemesinde bir sorun yaratmayacağınıbelirten Demir, “Bu konuda kanunen herhangi bir engel yok. Fiili çalışma süreceişveren, kısa çalışma ödeneği alıp aradaki maaş farkını kendi kapatabilir. Böyleceişçi daha az mağdur olur” dedi.
İşçi çıkaranişverene yapılan ödeme geri alınır
Kısa çalışma ödeneğinin süresinin en fazla üç ayolduğunu hatırlatan Demir, “Torba Yasa ile Cumhurbaşkanı Sayın Recep TayyipErdoğan’a yetki verildi, kendisi bu süreyi Aralık 2020’ye kadar uzatabilir.İşveren, kısa çalışma ödeneğini geçmişe dönük olarak da talep edebilir. Çünküdüzenleme 29 Şubat 2020 itibariyle yürürlüğe girdi. Bahsi geçen kısa çalışmaödeneğinden faydalanmak isteyenlere, işçi çıkarmama şartı getirildi. Bu ödeneğialmış firmaların işçi çıkardığının tespit edilmesi durumunda yapılan ödemeler firmadangeri talep edilir” diye konuştu.
Ahlaka aykırıdavranan işçi, işten çıkarılabilir
İşverenin tek bir istisnai durumda işçiyi iştençıkarma hakkına sahip olduğunu belirten Demir, “İşçinin iyi niyet kurallarınaaykırı davranması durumunda işine son verilebilir. İşverene hakaret etmek,doğruluk ve bağlılığa uygun olmayan davranışta bulunmak bu davranışlara örnekolarak gösterilebilir. Bu durumlarda bile işverenin, işçinin ahlaka aykırıdavrandığını ispatlaması gerekir. Bunun dışında işveren hiçbir nedenle işçiçıkaramaz” ifadelerini kullandı.
Tüm tedbirleralınmak zorunda
2012 yılında yürürlüğe giren İş Sağlığı ve GüvenliğiKanunu’na göre işverenin bütün önlemleri almak zorunda olduğunun altını çizenDemir, “Koronavirüs salgını nedeniyle iş yerlerinin düzenli aralıklarladezenfekte edilmesi, sosyal mesafenin de korunmuş olması gerekiyor. Eğer butedbirler alınmamışsa işçiler arasında yakınlık varsa ve ciddi bir tehlike sözkonusuysa işçi bu durumda çalışmaktan kaçınabilir ve ücretini almaya da hakkazanır” dedi.
Uzaktançalışan işçinin koronavirüsüne yakalanması iş kazası olarak kabul edilebilirmi?
İşyerinde veya işi yürütme esnasında işçiye bedenenveya ruhen zarar veren her türlü olayın iş kazası olduğunu dile getiren Demir,“Bu durumda uzaktan çalışan işçinin koronavirüsüne yakalanması iş kazası olarakkabul edilebilir. Burada önemli olan kazanın mesai saatleri içinde, işinyürütümü esnasında meydana gelmesidir. İş kazasına uğrayan işçi, geçici işgöremezlik ödeneği, sürekli iş göremezlik geliri, hak sahipleri ise ölümgelirinden faydalanabilir” diyerek sözlerini noktaladı.