Sigortasız Çalışılan Dönem İçin Açılacak Davada Gerekli Belgeler.
Bir işyerinde sigortasız olarak çalıştırılan işçilerin,hizmet tespiti için beş yıllık zamanaşımı süresi dolmadan dava açmasıgerekmektedir. Hak düşürücü niteliğe sahip beş yıllık süre bazı durumlardauygulanmamaktadır. Bu sebeple beş yıldan çok daha eski tarihlerdeki çalışmalariçin de hizmet tespit davası açılabilmektedir. Yargıtay'ın bu konuyla ilgiliçok sayıda emsal niteliğinde kararı bulunmaktadır.
Çok uzun yıllardır ülkemizde sigortasız işçi çalıştırmasorununun önüne geçilememiştir. Ne yazık ki işverenler arasında yaygın birşekilde sigortasız işçi çalıştırma unsuru görülmektedir. Türkiye İstatistikKurumu (TÜİK) araştırma sonuçlarına göre günümüzde kayıt dışı istihdam oranı%34 olarak belirlenmiştir. Dolayısıyla sektördeki 3 işçiden 1'inin sigortasızçalıştırıldığı görülmektedir. Sigortasız çalıştırılan işçiler primgünlerini tamamlamakta zorluk yaşamaktadır. Bununla kalmayıp hak ettiklerindendaha geç emekli olmakta ve hak ettiklerinden daha az emekli aylığı ile yetinmekzorunda kalmaktadır.
Geçmişte sigortasız çalışması bulunan veya sigorta primleriişveren tarafından SGK'ya eksik bildirilmiş olan kişilerin zamanaşımı konusundayeterli bilgi sahibi olmadığı görülmektedir. Bu hususta Yargıtay, kaçak işçiçalıştırmanın prim ve gelir vergisi ödememek için sık başvurulan, Türkiye'ningerçeklerinden biri olduğu gerekçesi ile sigortalılık başlangıç tarihi vehizmet tespitine yönelik davaların kamu düzenini ilgilendirdiği prensibiylehareket etmektedir.
Yargıtay'danSigortasız Çalıştırılanlara İlişkin Emsal Karar
Yargıtay 21. HukukDairesi'nin geçtiğimiz dönemde verdiği 2018/334 numaralı, 2019/1181 sayılıiçtihat kararı, sigortasız çalıştırılan işçiler ve geçmişte sigortasızçalışması bulunan kişiler açısından yol gösterici niteliktedir. YüksekMahkeme'nin emsal kararına konu olan dava 17 Ocak - 5 Kasım 2002 tarihleriarasında sigortalı çalıştığı işyerinin 1 Ekim 1998 - 16 Ocak 2002 tarihleriarasında sigortasını yatırmadığını iddia eden bir işçi tarafından açıldı.Davacı işçi, davaya konu olan tarihlerde davalı işyerinde çalıştığının tespitedilmesini istedi. Bunun üzerine yerel mahkeme işçinin talebini kabul etti.
Fakat bölge adliye mahkemesi, davacı işçinin davalı işyerinden 5 Kasım 2002 tarihinde ayrıldığına dikkat çekerek, davayı 5 yıllık zamanaşımı süresi içinde yani en geç 2007 yılının sonuna kadar açması gerekirken, 2014 yılında açtığı gerekçesiyle yerel mahkemenin kararını usule aykırı bularak oy birliği ile bozdu. Bunun üzerine kararı temyiz eden davacı işçinin talebi üzerine dava dosyası Yargıtay 21. Hukuk Dairesi'ne intikal etti.
Sigortasız Çalışılan Dönem İçin Açılacak Davada Gerekli Belgeler
Yargıtay kararında 506 sayılı Eski Sosyal SigortalarKanunu'nun 79/10 ve 5510 sayılı Yeni Sosyal Güvenlik Kanunu'nun 86/8.maddelerine uyarınca yönetmelikte tespit edilen belgeleri işverentarafından verilmeyen veya çalıştıkları Sosyal Güvenlik Kurumu tarafındantespit edilemeyen sigortalıların, çalıştıklarını, hizmetlerinin geçtiği yılınsonundan başlayarak beş yıl içinde mahkemeye başvuru yoluyla alacakları ilamile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazançtoplamları ile prim ödeme gün sayılarının dikkate alınacağının altı çizildi.
Yüksek Mahkeme kararında ayrıca, ilgili Kanun'da yer alanbeş yıllık zamanaşımı yani hak düşürücü süre içinde tekrar aynı işyerinegirerek çalışmasının hak düşürücü sürenin işlenmesine engel olmayacağı, hakdüşürücü sürenin kesilmesi ve durmasının söz konusu olmadığı belirtildi.
İşveren BelgelerdenBirini Vermişse Zamanaşımı İşlemiyor
Yargıtay kararında işverenin sigortalılara ait belgelerdenbirini Sosyal Güvenlik Kurumu'na vermiş olması durumunda hak düşürücü süreninyani zamanaşımı süresinin işlemeyeceğinin altını çizdi. Bu durumun oluşmasıiçin işverenin sigortalı çalışanına ait hangi belgeleri SGK'ya vermesigerektiğinin ise kanunda yönetmeliğe bırakıldığı, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği'nde işverence verilecekbelgeleri düzenlendiğine dikkat çektiği bildirildi. Buna göre yönetmeliktebelirtilen şu belgelerden birisinin dahi verilmiş olması halinde kanunda yeralan hak düşürücü süreden söz edilememektedir:
- Aylık sigorta primleri bildirgesi,
- Dört aylık sigorta primleri bordrosu,
- Sigortalı hesap fişi ve benzeri belgeler.
Çalışmanın KesintisizOlması Gerekli
Yargıtay kararında, dava dosyasındaki kayıt ve belgelerden davalı işyerince davacı adına düzenlenen iş giriş bildirgesinin bulunmadığı fakat 17 Ocak 2002 - 5 Kasım 2002 tarihleri arasında geçen çalışmalarının SGK'ya bildirildiğini anlaşıldığı vurgulandı.
Yüksek Mahkeme, "Çalışma kesintisiz ise bildirim yapılan sürelerden önceki dönem yönünden de hak düşürücü süre oluşmayacağı açıktır." ifadesini kullanarak bu tür davalarda hak düşürücü süre oluşmaması için çalışmanın kesintisiz devam etmiş olması gerektiği yönünde karar almaktadır.
Yargıtay'a konu olan dava örneğinde gidilecek olursa işçi 1998 ile 2002 yılları arasında hizmet tespiti yapılmasını talep ettiği dönemde 1 gün bile başka bir işyerinde sigortalı çalışmış olsa, dava açma hakkını kaybedecekti.