Rekabet Yasağı Cezai Şart Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Bir işçi çalıştığı yerdeki birçok hususu gözlemleme ve ayrıca da iş hakkındaki sırları bilme gibi konulara vakıf olabilmektedir. Bu gibi durumlarda kanun koyucu işçinin iş ile ilgili sır hükmünde olan bilgileri koruması yönünde işçiye bir yükümlülük yüklemiştir. Türk Borçlar Kanunu kapsamı altında hizmet sözleşmesi içerisinde kanun koyucu işçinin çalışanına karşı olan bu yükümlülüğünü yasal olarak ele almıştır ve bu durumu bir hukuki kural olarak sağlamlaştırmıştır. Kanun koyucu Türk Borçlar Kanunun 396. Maddesinde sadakat ve özen borcu altında bu hususu dile getirmiştir. Kanun hükmü şu şekildedir:

MADDE 396

İşçi, yüklendiği işi özenle yapmak ve işverenin haklı menfaatinin korunmasında sadakatle davranmak zorundadır.

İşçi, işverene ait makineleri, araç ve gereçleri, teknik sistemleri, tesisleri ve taşıtları usulüne uygun olarak kullanmak ve bunlarla birlikte işin görülmesi için kendisine teslim edilmiş olan malzemeye özen göstermekle yükümlüdür.

İşçi, hizmet ilişkisi devam ettiği sürece, sadakat borcuna aykırı olarak bir ücret karşılığında üçüncü kişiye hizmette bulunamaz ve özellikle kendi işvereni ile rekabete girişemez.

İşçi, iş gördüğü sırada öğrendiği, özellikle üretim ve iş sırları gibi bilgileri, hizmet ilişkisinin devamı süresince kendi yararına kullanamaz veya başkalarına açıklayamaz.

İşverenin haklı menfaatinin korunması için gerekli olduğu ölçüde işçi, hizmet ilişkisinin sona ermesinden sonra da sır saklamakla yükümlüdür.

Kanunun lafzını yorumlarsak şunları izah edebiliriz: kanun koyucu ilk fıkrada işverenin menfaatlerinin işçiye karşı korumaktadır. İşçinin işverenini menfaatlerini koruma yönde özenli bir şekilde işini yapması gerektiğini ve sadakatli davranması gerektiğini söyler.

Her ne kadar genel manada 396. Maddede ifade edilmiş olsa da kanun koyucu rekabet yasağını ayrı olarak ele almış ve başka bir madde de ifade etmiştir.

Rekabet yasağına baktığımızda işçinin işverenine karşı rekabet yasağı elbette ki işinin o iş yerinde sonlanması ile başlayacaktır. İşçinin yükümlülüklerinden biri olan rekabet yasağı Türk Borçlar Kanunun 444. Maddesi ve devamında düzenlenmiştir. | Rekabet Yasağı Cezai Şart

444. madde de rekabet yasağı şu şekilde izah edilmiştir:

Fiil ehliyetine sahip olan işçi, işverene karşı, sözleşmenin sona ermesinden sonra herhangi bir biçimde onunla rekabet etmekten, özellikle kendi hesabına rakip bir işletme açmaktan, başka bir rakip işletmede çalışmaktan veya bunların dışında, rakip işletmeyle başka türden bir menfaat ilişkisine girişmekten kaçınmayı yazılı olarak üstlenebilir.

Rekabet yasağı kaydı, ancak hizmet ilişkisi işçiye müşteri çevresi veya üretim sırları ya da işverenin yaptığı işler hakkında bilgi edinme imkânı sağlıyorsa ve aynı zamanda bu bilgilerin kullanılması, işverenin önemli bir zararına sebep olacak nitelikteyse geçerlidir.

Rekabet yasağının koşulları 444. Madde de izah edilmiştir. Her bir koşulu şimdi maddeler ahalinde izah edebiliriz:

1. Rekabet yasağının başlaması için öncelikle işçinin işveren ile yaptığı hizmet sözleşmesinin sona ermesi gerekir.
2. İşçinin işverenine karşı rekabetten kaçınmayı yazılı bir şekilde üstlenmesi gerekir.
3. Rekabet etmemekten kasıt olarak ne anlamamız gerekir?  Bunu da yine kanun koyucu ilk fıkrada izah etmiştir:

• Başka rakip bir firmada çalışmaktan kaçınmak,
• Kendi hesabına rakip bir firma açmaktan kaçınmak
• Rakip bir firma ile menfaat karşılığı iletişim içinde bulunmaktan kaçınmak rekabet yasağı altında değerlendirilecek hususlardandır.

Rekabet Yasağı ve Sadakat Yükümlülüğüne Aykırılıklar Durumunda Cezai Şartlar

Kanun koyucu rekabet yasağına aykırı davranmasını da cezai şartlar ile yaptırım altına almıştır ve bunu 446. Maddesinde Türk Borçlar Kanunun hüküm altına almıştır:

Rekabet yasağına aykırı davranan işçi, bunun sonucu olarak işverenin uğradığı bütün zararları gidermekle yükümlüdür. Yasağa aykırı davranış bir ceza koşuluna bağlanmışsa ve sözleşmede aksine bir hüküm de yoksa işçi öngörülen miktarı ödeyerek rekabet yasağına ilişkin borcundan kurtulabilir; ancak, işçi bu miktarı aşan zararı gidermek zorundadır.

İşveren, ceza koşulu ve doğabilecek ek zararlarının ödenmesi dışında, sözleşmede yazılı olarak açıkça saklı tutması koşuluyla, kendisinin ihlal veya tehdit edilen menfaatlerinin önemi ile işçinin davranışı haklı gösteriyorsa, yasağa aykırı davranışa son verilmesini de isteyebilir.

İşveren işçinin rekabet yasağı sözleşmesine aykırı davrandığını ya da iş sırasında ( hizmet sözleşmesinin geçerli olduğu dönemde ) sadakat yükümlülüğüne aykırı davrandığını iddia ederek dava açabilir. Burada hâkim tüm durumu iyice değerlendirerek hakkaniyete uygun bir şekilde karar verir. | Rekabet Yasağı Cezai Şart

Ayrıca şunu da izah etmeliyiz ki eğer işvereninin rekabet yasağı sözleşmesini yapmasında herhangi bir menfaati yoksa ya da işçi tarafından haklı bir sebep ile fesih edilirse sözleşme sona erer. Ve işveren kanun hükmüne göre belirli koşullar altında rekabet yasağı sözleşmesi yapabilir işçi ile. Kanun koyucu bu hüküm ile işçiyi de koruma altına almıştır. Kanun hükmü şu şekildedir:

Türk Borçlar Kanunu 445. Madde:

Sınırlandırılması

Rekabet yasağı, işçinin ekonomik geleceğini hakkaniyete aykırı olarak tehlikeye düşürecek biçimde yer, zaman ve işlerin türü bakımından uygun olmayan sınırlamalar içeremez ve süresi, özel durum ve koşullar dışında iki yılı aşamaz.

Hâkim, aşırı nitelikteki rekabet yasağını, bütün durum ve koşulları serbestçe değerlendirmek ve işverenin üstlenmiş olabileceği karşı edimi de hakkaniyete uygun biçimde göz önünde tutmak suretiyle, kapsamı veya süresi bakımından sınırlayabilir.

447. madde:

Rekabet Yasağı Sözleşmesinin Sona Ermesi

Rekabet yasağı, işverenin bu yasağın sürdürülmesinde gerçek bir yararının olmadığı belirlenmişse sona erer. | Rekabet Yasağı Cezai Şart

Sözleşme, haklı bir sebep olmaksızın işveren tarafından veya işverene yüklenebilen bir nedenle işçi tarafından feshedilirse, rekabet yasağı sona erer.

Rekabet Yasağı Cezai Şart – Dava Dilekçe Örneği

…  ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ HAKİMLİĞİ’NE;

DAVACI                                 :

TC KİMLİK NUMARASI   :

ADRES                                 :

VEKİLİ                                : Av. İlkay Uyar Kaba

ADRES                                 :

DAVALI                               :

ADRESİ                                :

DAVA DEĞERİ                  :(Malvarlığı haklarına ilişkin davalarda)

KONU                                   : Rekabet yasağına aykırı davranılması nedeniyle sözleşmede kararlaştırılan ……. TL cezai şartın tahsili istemimizden ibarettir.

AÇIKLAMALAR               :

1-) Davacı …………………öngörülmüştür.

2-) Davalı işçi …………………………… TL cezai şart ödeyeceği öngörülmüştür. (EK 2)

3-) Taraflar ……………………………halinde duruma ilişkin izahat vereceklerdir.

4-) Davalı işçi, ……………………………………..z işvereni zarara uğratacağı açıktır.

5-) Açıklanan …………………..……… TL’nin tahsil edilmesini mahkemenizden talep etme zorunluluğu hasıl olmuştur.

HUKUKİ NEDENLER        : 6098 S. K. m. 444, 445, 446, 447; 6100 S. K. m. 1, 5; 6102 S.m. 4, 5

HUKUKİ DELİLLER        :

SONUÇ VE İSTEM                         : Yukarıda açıkladığımız ……. ……… TL’nin tahsiline, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini müvekkilimiz adına saygıyla talep ederiz.  …/ …/ …

Davacı Vekili  Av. İlkay Uyar Kaba